prens
Türkçe prens kelimesinin İngilizce karşılığı.[PRINCE2] n. prince, mirza, infante
Eski Roma’da birinci ve ikinci yüzyıllarda imparatora verilen ad. Derebeylik çağında yetkisini doğrudan doğruya imparatordan alan kimse. XII. yy.dan sonra hükümdardan bu unvanı alan ve asker sınıfının bütün ayrıcalıklarından yararlanan kimse. Soydan prens, iktidardaki hanedandan olan prens. (Evlenebilmesi için ailenin başı sayılan hükümdardan izin alması gerekir.) Varis prens, tahtın intikal edeceği prens, veliaht. (Çeşitli ülkelerde ayrı ayrı terimlerle Fransa'da Dauphin, Almanya'da Kronprinz, İngiltere'de Prince of Wales (Galler prensi), İspanya'da Asturia prensi anılan varis prenslere hukuki ve mali birçok imtiyaz tanınır.) Konsor prensi. Bk. KONSOR. || Büyük prens, Ortaçağ Rusya’sında Riyurikoviç ailesinin yaşça en büyük olan prenslerinin unvanı. imparatorluk prensi, Eugene Louis Napoleon Bonaparte. Meşrulaştırılmış prensler, Fransa krallarının,’ babaları tarafından evlat olarak tanınmış evlenme dışı çocukları (mesela Louis XIV’ün Madame de Montespan’dan olan çocukları). II Kara Prens, İngiltere kralı Edward III’ün oğlu Galler prensi Edward’ın lakabı.
Geç İmparatorluk sonunda kaybolan prens unvanı, Ortaçağda bir küçük devletin hükümdarını belirtmek için latinee şekliyle ortaya çıktı: 774′te Benevento’nun Lombardia’lı dukası Arici Pavia monarşisinin yıkılmasıyle bağımsızlığa kavuşur kavuşmaz princeps unvanını aldı. Ardından, Benevento prensliğinin parçalanması (IX. yy.) üzerine de, XI. – XII. yy.larda Capua ve Salerno prenslikleri kuruldu ve bunlar da Roberto Guiscardo’nun norman hanedanı tarafından ilhak edildi. Hıristiyan doğuya bu unvanı götürenler her halde Normanlardı: Antakya (Antiokheia) prensliği (1098-1268), Celile veya Teberiye prenslikleri. İtalya’da Ortaçağın sonundan itibaren prenslik unvanları çoğalmağa başladı (Roma, Napoli ve Sicilya prensleri). Almanya’da prens (Fürst) önceleri; dük, markgraf, saray kontu unvanlarını alan bir görevliydi. Prenslik veraset hakkını ancak XII. yy.da kazandı. 1180′den sonra da, imparatorluk kançılarlığı, prens unvanını yalnız, doğrudan doğruya imparatora bağlı ve İmparatorluk Diyanet meclisinde (Reich-stag) hazır bulunmakla yükümlü derebeylik soyluları için tanıdı. Bu kimselerin sayısı gitgide arttı ve sonunda da Altın Mühürlü fermanla, içlerinden yalnız yedi tanesine imparatoru seçmek hakkı tanındı. Bunun üzerine, imparatorluğun basit prensleri Reichstag’da artık İkinci curia’nın (meclisin ikinci dereceden olan topluluğu) üyelerini meydana getirdiler. XVI. yy.ın başında otuz kadar kilise prensi (başpiskoposlar, piskoposlar, başrahipler ve tarikat başkanları) ve altmış kadar laik prens vardı. Zaten geniş olan prens muhtariyeti, Vestfalya antlaşmalarından da (1648) anlaşılacağı gibi XVII. yy.da daha da arttı.
1803 İmparatorluk fermanıyle bütün dini prenslikler laikleştirildi, nihayet 1806′da imparatorluğun kalkmasıyle birlikte Almanya’da prenslik unvanı da kullanılmaz oldu. Fransa’da Charles V soydan prensler sınıfını ihdas etti. Devrimin 1790′da kaldırdığı bütün unvanları Napolyon 1808′de tekrar koydu. Bütün yüksek mevkilerde bulunanlara ve birkaç mareşale prens unvanı verdi ve prenslik unvanını soyluluk unvanlarının en büyüğü saydı. Rusya’da Kiev prensi Vladimir’in (1015) çocukları prens unvanını alarak, memleketi aralarında bölüştüler. İçlerinden birini de büyük prens unvanıyle başa geçirdiler. Bu durum ilkenin aşırı derecede parçalanmasına yol açtığından, Moskova büyük prensleri küçük prenslere metbuluklannı kabul ettirerek Rusya’yı eski birliğine kavuşturdular. Korkunç İvan ve Büyük Petro gibi otokrasi peşinde koşan çarların tutmadığı prensler yavaş yavaş bütün siyasi etkilerini kaybettiler.
- Prens , soyluluk unvanı
- Prens , Niccolo Machiavelli`nin bir kitabı
