Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Reşid Ali Geylani

Kısaca: Raşid Ali Geylani (1892-1965),üç kez başbakanlık yapmış Iraklı milliyetçi siyasetçi. ...devamı ☟

Raşid Ali Geylani (1892-1965),üç kez başbakanlık yapmış Iraklı milliyetçi siyasetçi. Bağdat'ın ünlü ailelerinden birinin çocuğu olarak dünyaya geldi. 1924'te, Yasin Haşimi'nin hükümetine adalet bakanı olarak atanmasıyla siyasi kariyeri başlamış oldu; İngilizlerin örtülü bir manda rejimi kurdukları Irak'ın içişlerine müdahale etmelerine Haşimi'yle birlikte şiddetle karşı çıkıyordu. 1930'da, Nuri Said başkanlığında oluşturulan yeni hükümetin İngilizlerle imzaladığı yeni ittifak antlaşmasına karşı çıktı. Hemen sonra milliyetçi hedefleri gerçekleştirmeye yönelik olarak Ulusal Kardeşlik Partisi'ni kurdu. 1933'te, Kral Faysal bağımıszlık sonrasında bölünmüş siyasal çevreleri birleştimek amacıyla muhalefet önderlerinden Raşid Ali Geylani'yi başbakanlığa getirdi. 1933'te Musul'daki Asurilerin ayaklanmasını sert biçimde bastıran Raşid Ali Geylani hükümeti çok geçmeden yerini daha ılımlı bir hükümete bıraktı. II. Dünya Savaşı patlak verdiğinde başbakan olan Nuri Said, Irak'ın tarafsızlığını ilan etmekle birlikte Almanya'yla diplomatik ilişkiyi kesti. Kral Gazi'nin ölümünden sonra Emir Abdullah'ın naipliğinde kral ilan edilen 4 yaşındaki oğlu II. Faysal'ın zayıf yönetiminden faydalanan ve Mihver devletlerine yakın olan güçlerin temsilcisi olan Raşid Ali bir darbeyle Mart 1940'ta iktidara geldi. Raşid Ali, giderek güçlenen Panarap akımının baskısı altında İngiliz karşıtı bir tutuma yöneldi. Öte yandan Mihver Devletleri'yle gizli görüşmelere başladı. Bunun üzerine Birleşik Krallık Nisan 1941'de Basra üzerinden Irak'a takviye birlikler gönderdi. Irak'taki üslerden de destek gören bu birlikler bir ay içinde Irak ordusunu teslim olmaya zorladı. Çarpışmalar sırasında ülkeden kaçan kral naibi Emir Abdullah ve Nuri Said'in dönüşüyle İngilizlerle işbirliğine yatkın yeni bir hükümet kuruldu. Raşid Ali Geylani görevden uzaklaştıktan sonra Almanya'ya kaçtı ve Berlin'de bir sürgün hükümeti kurdu. Ancak Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi Almanyasının yenilgisinden sonra Suudi Arabistan'a iltica etti. 1958'de Abdülkerim Kasım'ın monarşiyi deviren darbesinden sonra Irak'a geri döndü. Bir kez daha iktidara gelmek için Kasım'a karşı bir ayaklanma başlattı ancak başarılı olamadı, önce idam cezasına mahkum edildi ancak sonradan affedildi. Ölümüne kadar Lübnan'da sürgün hayatı sürdü. * İngilizce Vikipedi, Rashid Ali al-Gaylani maddesinden tercüme edilmiştir. * Ana Britannica, Cilt 16, s. 165

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.