2012 İngilizce Vikipedi karartması, İngilizce Vikipedi'nin 18-19 Ocak 2012 tarihlerinde 24 saatliğine önceden planlanarak erişime kapatılmasıdır. Sitede, maddeler yerine ABD Kongresi'nde oylanan Stop Online Piracy Act (SOPA) ve PROTECT IP Act (PIPA)'ya karşı çıkan bir mesaj görüntülenmiştir. 16 Ocak'ta karartma, 72 saat süren bir topluluk oylamasının ardından Wikimedia kurucusu Jimbo Wales ve Wikimedia Vakfı Yöneticisi Sue Gardner tarafından açıklandı. Bu tarih, Reddit gibi diğer sitelerin de benzer eylemler gerçekleştireceği için seçildi ve karartmanın 18 Ocak'ta 05:00 UTC'de başlamasına karar verildi. Öncesi Stop Online Piracy Act (SOPA) ve PROTECT IP Act (PIPA), 2011'in son çeyreğinde ABD Temsilciler Meclisi ve ABD Senatosu'na getirilen yasa tasarılarıdır. Bu iki yasa, müzik ve film stüdyoları gibi telif hakkı sahiplerine yasal dayanak sağlamak ve ABD merkezli olmayan websitelerindeki dijital korsanlıkla mücadele etmek için tasarlandı. İki tasarı da daha önce hazırlanan ve içerik sağlayıcılara, İnternet Servis Sağlayıcılara erişim engeli ve sitelerden içerik çıkarılması yaptırımında bulunmasını sağlayan Digital Millennium Copyright Act (DMCA) (Dijital Milenyum Telif Hakkı Sözleşmesi) 'ın genişletilmiş halidir. DMCA, ABD içindeki web sitelerini kontrol etmek için yeterli olurken, yabancı web sitelerindeki ihlaller konusunda yetersiz kaldı. Tasarıların ilk hali, telif hakkı sahiplerine, ISSler ve Google, Bing gibi diğer büyük web sitelerine şikayetlerini iletme, ihlal yaratan sayfaların hostname'lerini Domain name registry (DNS)'lerinden silmelerini sağlama ve arama sonuçlarından çıkarma hakkı veriyordu. Yasa taslağını destekleyen şirket ve kuruluşların çoğu içerik sağlayıcılardır ve yabancı web sitelerindeki telif hakkı ihlalinden kaynaklı gelir kaybıyla mücadele için bunun bir ihtiyaç olduğunu belirtmişlerdir. Fakat, bazı hukukçular ile çoğu teknoloji ve internet kuruluşları iki taslak için, kapsamlarının çok geniş olduğu hatta sansüre varabileceği konusunda endişelerini dile getirmişlerdir. Google'ın politika yöneticisi Bob Boorstin, YouTube gibi kullanıcı tarafından oluşturulan içerikle desteklenen bir sitenin bu yasayla birlikte derhal kapatılacağını söylemiştir. Bu süreç içinde birçok web sitesi bannerlar ve mesajlarla okuyucularına Heyetle iletişime geçip tasarının durdurulmasını isteme çağrısı yaptı ve taslak yasalaşırsa sitelerinin "karartılacağını" söylediler. Yıl sonundaki görüşmeden somut bir sonuç çıkmayınca, sonraki yılda tekrar görüşülmek üzere ertelendi. Bu sırada birçok site, SOPA'nın oylanmasından önce SOPA ve PIPA'yı protesto etmek için toplu bir "İnternet karartması" fikri ortaya attı. Reddit, 18 Ocak'ta gerçekleştirilmek üzere "karartma" kararını ilk açıklayan önemli site oldu. Ardından birçok başka site de aynı günde eylemler planladı. SOPA'nın ana destekleyicisi senator Patrick Leahy'ın, karartma gününde önce DNS ile ilgili tartışmalı kısımların taslaktan çıkarılacağını açıklasa da, karartma planları yapılmaya devam edildi. Ocak 2012'de, PIPA ve SOPA ile ilgili endişeler üzerine, Beyaz Saray'dan "ifade özgürlüğünü kısıtlayacak, siber güvenlik riskini artıracak ya da dinamik ve değişken küresel interneti sınırlandıracak bir tasarıyı desteklemeyecekleri" açıklaması yapıldı.
İngilizce Vikipedi'nin tepkisi
Aralık 2011'de İnternet karartmasını öneren ilk seslerin yanında, Wikimedia kurucusu Jimmy Wales, özgür düşünceyi tehlikeye atacağı korkusu yaratan yasa tasarılarına karşı "toplu isyan" çağrısı yaptı. Bu eylemin mantıklı olup olmadığı hakkında ilk tartışmalar ayrı bir sayfaya taşınmadan önce Wales'in İngilizce Vikipedi'deki yapıldı. Tartışmalar çoğunlukla karartmanın sadece ABD'deki kullanıcıların erişiminin engellenmesi mi yoksa kullanıcıların site içeriğini görmeden önce bir siyah ekranla karşılanması şeklinde mi yapılacağı hakkındaydı. Sonunda, tartışma 18 Ocak'ta 24 saatlik bir karartma ve karartma boyunca normal okuma ve düzenleme fonksiyonlarının engellenmesi şeklinde sonuçlandı. 1,800 civarında kullanıcı bu seçenekten yana oy kullandı. Diğer Wikimedia projelerinden Alman ve İtalyan Vikipedisi ve Wikimedia Commons karartmayı desteklemek için sayfalarına birer banner koyma kararı aldı. Oylamadaki büyük desteğe rağmen, bazı Vikipedi kullanıcıları, eylemlere karşı bir eylem olarak kendi kullanıcı sayfalarını kararttı ya da yönetici haklarından vazgeçti. 18 Ocak'taki eylemin koordinasyonu Vikipedi'nin mobil versiyonunun engellenmesine rağmen bir plan olmamasıyla birlikte Almanca Vikipedi, Portekizce Vikipedi ve Wikimedia Commons, tam bir karartmaya gitmeseler de 18 Ocak'ta destek için banner koyacağını açıkladı. Banner'la destek verme niyetinde olan diğer sitelerden biri Google olurken, tamamen bir karartmaya gidecek sitelerden bazıları Reddit, Boing Boing, A Softer World, Cake Wrecks, Destructoid, dotSUB, Free Press, Good.is, Good Old Games, little-apps.org, Mojang, MoveOn.org, Mozilla, Tucows CallAvoiders.com ve TwitPic oldu. == Tepkiler Karartma öncesi Karartma duyurusu tüm dünyada yapıldı. Duyurudan bahseden medya kuruluşlarından bazıları ABC Australia, CBC, BBC, der Spiegel, le Monde, Fox News, Menafn, News Limited, Sky News, The Age, The Hindu, The Signpost, The New York Times, The Washington Post,, The Wall Street Journal ve The Times of India. oldu. The Washington Post, The Guardian ve NPR gibi birçok medya kuruluşu, Vikipedi karartmasına bir çözüm bulmak için, cevap arayan kullanıcıları Twitter'da #altwiki etiketi ile soru sormaya davet etti. Bir Motion Picture Association of America (MPAA) yöneticisi karartma planını "zımbırtı ve çarpıklık"ın bir örneği olarak göstererek, "İnsanların, asıl sorun olan Amerikalıların emeğini çalan yabancılarla ilgili sıkıntıları çözmekten uzaklaştırıldığı"nı iddia etti. Eski ABD Senatörü ve MPAA yöneticisi Chris Dodd koordineli bir kapamanın "bu şirketlere pazarda verilen özgürlük gücünün kötüye kullanımı" olduğunu söyledi. Sosyal ağ Twitter'ın CEO'su Dick Costolo, Twitter'ın eylemlere katılması çağrılarını reddederek, "milli siyasetle ilgili bir mesele için küresel çapta bir şirketi kapatmak aptalca" dedi. Daha sonra bu açıklamanın sadece Twitter'ın kapatılmasına ithafen yapıldığı ve Vikipedi'nin karartmasını desteklediğini belirtti. Tasarının sponsoru, temsilci Lamar S. Smith, karartmayı bir "reklam hilesi" olarak nitelendirerek "kendini bilginin yaygınlaştırılmasına adamış bir web sitesinin Stop Online Piracy Act hakkında yanlış bilgiler yayması ironik bir durum." açıklaması yaptı.
Karartma sırasında
Wikimedia Vakfı, 24 saat boyunca 162 milyondan fazla insanın karartılmış Vikipedi'yi ziyaret ettiğini ve en az 4 milyonunun kendi ABD Kongresi temsilcisinin iletişim bilgilerine erişmek için siteyi kullandığını açıkladı. Google tarafından oluşturulan bir dilekçede 4.5 milyon imza toplandı ve Electronic Frontier Foundation karartma boyunca siteleri üzerinden kongre üyelerine 1 milyondan fazla e-mail gönderildiğini açıkladı. 18 Ocak'ta gün içinde tasarının sponsorlarından altısı, Marco Rubio, PIPA'nın sponsorlarından Orin Hatch, Kelly Ayotte, Roy Blunt, John Boozman ve Mark Kirk tasarıya desteklerini geri çektiklerini açıkladı. Birçok kongre üyesi de tasarıların güncel halini eleştiren açıklamalar yaptı.
Karartma sonrası
Kongredeki bir olay üzerine teknoloji şirketlerinin ortak bir amaç etrafında toplanmasının etkisi büyük oldu. Berkman Center for Internet & Society'den Yochai Benkler 18 Ocak karartması hakkında, "geçmişte sadece içerik endüstrisini etkileyen kurallar sistemi olarak görülen şeyin bundan fazlası olduğunu gösteren bir toplu gösteri" dedi ve ekledi: "Eyleme geçecek kadar endişelenmiş milyonlarca vatandaşınız var. Bu önemsiz bir olay değil." Kaliforniya Meclisi üyesi Darrell Issa bu toplu çabayı üzücü bir gizli lobi faaliyeti olarak gördüğünü söyledi. Bir Silikon Vadisi lobicisi içerik endüstrisinin "öğrenecek çok şeyi" olduğunu söyledi ve tabandan destek aldıklarını belirterek: "PIPA ve SOPA hakkında kongre üyenizi desteklemeniz için çağrı yapan hiç Facebook sayfası yok." dedi. Gazete editörlerininse değişik görüşleri bulunuyor. Boston Herald, protestoları bir "İnternetin etkin güçleri"nin bir "öfke patlaması" olarak niteleyerek, "online protestoların ilk saatlerinde, bu siber zorbaların ne kadar güçlü olabileceğini kanıtlarcasına, tasarının politik destekçileri... sinekler gibi düşmeye başladı." açıklaması yaptı. Karartma, Britanya gazetesi Daily Telegraph'da Matt Pritchett'den bir karikatür tepkisi de aldı. ==Kaynakça* * Dış bağlantılar == * Wikimedia Vakfı resmi açıklaması ve Wikimedia CEO'sunun açıklaması.
