Türkçe Bilgi: Malurus leucopterus

Malurus leucopterus, Maluridae familyasından ötücü kuş türü. Queensland’in ortasından ve Güney Avustralya’dan Batı Avustralya’ya Avustralya’nın kuru bölgelerinde yaşar. Eşeysel dimorfizm gösteren bu türün erkekleri üreme döneminde parlak mavi gövde tüylerine, kara gagaya ve beyaz kanatlara sahiptir. Dişinin tüyleri kum-kahverengi ve açık mavi kuyruk tüyleridir. Genç erişkin erkeklerde dişiler ile aynı tüylere sahiptir. Üç alt türü tanınmıştır. Ana karada bulunan ana ırkın dışında diğer ırklardan biri Dirk Hartog Adası’nda diğeri ise Batı Avustralya’nın açığında bulunan Barrow Adası’nda yaşar. Bu adalarda bulunan ırkların üreme dönemi tüyleri maviden çok kara renklidir. Asıl olarak böcekçil olan bu tür aynı zaman da az da olsa küçük meyveler ve tomurcukları da yer. Alçak bitki örtüsünde saklanabileceği çorak fundalıkları ve çalılıkları tercih eder. Malurus cinsi diğer kuşlar gibi küçük gruplar halinde yaşayarak bölgesini savunur ve yavrularını büyütür. Gruplar sosyal olarak tekeşli bir çift ile yardımcı kuşlardan oluşur. Bu yardımcı kuşlar cinsel olgunluğa erişmiş olan yavrulardır ancak bir-iki yıl aile içinde kalıp yeni yavruların büyütülmesine yardımcı olurlar. Genetik olarak henüz kanıtlanmadıysa da bu tür de diğerleri gibi çift dışında bireylerle çiftleşip olan yavruları birlikte büyütebilmektedir. Kur davranışı olarak erkek kuşlar çiçeklerin taç yapraklarını koparıp dişilere sunar. Taksonomi Malurus leucopterus örneği ilk olarak Louis de Freycinet’in Güney Yarımküre etrafında yaptığı yolculuğu sırasında Eylül 1818’de Fransız doğa tarihçileri Jean René Constant Quoy ve Joseph Paul Gaimard tarafından alınmıştır. Ancak örnek bir gemi kazası neticesinde kaybolmuştur ama Jacques Arago imzalı ve Mérion leucoptère adlı bir resim kurtulmuştur. Fransız ornitolog Charles Dumont de Sainte-Croix 1824 yılında bu resimden türü ilk olarak tanımlamıştır. Türün bilimsel adı Grekçe “beyaz” anlamına gelen λεῦκος ve “kanat” anlamına gelen πτερόν sözcüklerinden türetilmiştir. İlginçtir ki ilk örnek kara tüylü olan Dirk Hartog Adası ırkındandı ve bu ırk 80 yıl boyunca bir daha kayıt altına alınmadı. Aynı sırada, daha yaygın olan mavi tüylü ırk bulundu ve John Gould tarafından 1865’te iki ayrı tür olarak kaydedildi. Ornitolog George Mack 1934 yılında Malurus cinsini tekrar gözden geçirirken leuconotus adına öncelik vermiştir. Daha yakın dönem çalışmaları da bunu izlemiştir. Omuzlar arasındaki sırt bölgesi aslında çıplaktır ve omuz (skapüler) bölgeden çıkan tüyler içeri doğru kıvrılır. Bu renk varyasyonu türleri tanımlamaya çalışan ilk doğa tarihçilerini şaşırtmıştır. daha sonra da ötleğengiller (Sylviidae) familyasında sınıflandırılmıştır. 1975 yılında ise kendine ait Maluridae familyası tanınmıştır. Son zamanlarda yapılan DNA analizleri, Maluridae familyasının Meliphagidae ve Pardalotidae familyaları ile akraba olduğu ve büyük Meliphagoidea üst familyasında sınıflandırılabileceği ortaya çıkmıştır. Maluridae familyası içinde, Malurus cinsi içinde yer alan 12 türden biridir ve en yakın akrabası Malurus melanocephalus türüdür ve birlikte bir klad oluştururlar. En yakın akrabaları Yeni Gine’de yaşayan Malurus alboscapulatus türüdür. Ornitolog Richard Schodde tarafından çift renkli çitkuşları olarak tanımlanan bu üç türün ortak özelliği kafalarında farklı renklerin olmaması, siyah ya da mavi ama tek renkli gövde tüyleri ve bu renkle kontrast yaratan renkte omuz ya da kanat tüyleridir. Kuzey Avustralya ve Yeni Gine’de coğrafi olarak birbirlerini tamamlarlar.

Alt türleri

Malurus leucopterus türünün üç alt türü tanınmaktadır: *M. l. leuconotus Avustralya anakarasına endemiktir ve erkeklerinin üreme döneminde mavi ve beyaz tüyleri olan tek ırktır. Bilimsel adı Grekçe “beyaz” anlamına gelen λεῦκος ve “sırt” anlamına gelen νῶτος sözcüklerinden türetilmiştir. *M. l. leucopterus Avustralya’nın batı kıyısı açıklarında olan Dirk Hartog Adası’na endemiktir. Erkeklerin üreme dönemi tüyleri kara ve beyazdır. *M. l. edouardi yalnızca Barrow Adası’nda ve Avustralya’nın batı kıyısı açıklarında bulunan bu ırkın da erkeklerinin üreme dönemi tüyleri kara ve beyazdır. Adalarda yaşayan leucopterus ve edouardi ırkları anakarada yaşayan ırktan daha küçüktür ve sosyal grupları da yalnızca bir erkek bir dişi ve bazen bir yardımcı kuştan oluşur.Ada ve anakara ırklarının sosyal yapısı aynı olsa da adada yaşayan kuşların bir kerede daha az yumurtladığı, daha uzun süre kuluçkaya yattığı ve daha az yavrunun palazlanana kadar yaşayabildiği görülmüştür.

Evrimsel tarihçe

Her iki ada ırkı da birbirlerinden çok genetik olarak anakara ırkına daha yakındır. Dirk Hartog Adası karadan 2 km uzaklıkta iken Barrow Adası 56 km uzaklıktadır. Populasyonlar arasında gen alışverişi Buzul Çağı’nın ardından 8 ila 10 bin yıl önce deniz seviyesi günümüzden daha aşağıda ve adalar anakaraya bağlı iken yapılmıştır. Fiziksel özellikleri Boyu 11 ila 13,5 cm arasında olan Malurus leucopterus, Malurus cinsi içinde en küçük iki türden biridir. Erkekler 7,2 ila 10,9 g ağırlığında iken dişiler 6,8 ila 11 g ağırlığındadır. erkeklerde ortalama uzunluğu 8,5 mm, dişilerde ise 8,4 mm’dir. ancak bu türün gagası daha ince ve sivridir. Hem erkeğin hem de dişinin uzun, ince kuyruğu gövdelerinden yukarı doğru dik bir açı ile durur. Yavrular ve gençler kahverengi tüylere ve pembe-kahverengi gagalara sahiptir. Kuyrukları erişkin kuşlardan daha kısadır. Yaz sonu ve sonbahar başında genç erkeklerin kuyrukları mavi ve gagaları koyu renkli olurken dişilerin açık mavi olur. Takip eden ilkbaharda erkekler tam erişkinliğe gelir. İkinci ya da üçüncü yaşına giren erkekler üreme döneminde mavi ve beyaz lekeli tüylere bürünebilir. Dördüncü yılın sonunda ise erkekler tam gerdek tüylerine kavuşur. Skapüler, ikincil kanat örtüleri ve ikincil uçuş tüyleri beyazdır geri kalan tüyler ise parlak kobalt mavisi rengindedir. Tüm erişkin erkekler kış ya da ilkbaharda üreme döneminden önce ve sonbaharda olmak üzere yılda iki kere tüy değiştirirler ama nadiren doğrudan üreme tüylerinden üreme tüylerine geçebilirler. Mavi tüyler morötesi ışığı da oldukça kuvvetli yansıtır ve morötesi ışığı da görebilen aynı cins içindeki diğer türler için bu mavi daha da parlak görünür.

Kuş sesleri

1980 yılında Tideman Malurus leucopterus leuconotus ırkı içinde beş farklı şakıma tespit etti ve ada ırkları üzerinde aynı şakımlar Pruett ve Jones tarafından tespit edildi. Ana şakıma, hem erkek hem de dişi tarafından bölge tespiti ve grubu birleştirmek için kullanılır. İlk olarak 3-5 nota ile başlayan yükselen ve alçalan notalardan oluşan uzun bir şarkıdır. Az ses çıkmasına karşın çalılıkların ötesine kadar taşınır. Sert bir trit sesi anne ve yavruları arasında iletişim için kullanılır ve aynı zamanda alarm çığlığıdır. Frekansı ve yoğunluğu değişen yüksek ve ani şakımalarla ayırtedilir. Daha uzakta olan kuşlarla temas kurmak için erişkin kuşlar ana şakıma ile birlikte yüksek tizli çağrılar kullanabilir. Yavrular yuva içinde ve çevresinde tiz ve kısa seslerle bağırırlar. Erişkin bir dişi bu çığlıkları kullandığında kulağı tırmalayan şakımayla karışıktır. Yavrular beslenirken yutkunma sesi çıkarabilir. Yardımcı kuşlar da bu sesi çıkarabilir. Dağılımı ve yaşam alanı Malurus leucopterus kuru iklimlere iyi adapte olmuştur ve leuconotus ırkı 19 ila 32. Güney enlemleri arasında Avustralya anakarasında çorak ve yarı çorak alanlarda yaşar. Batı Avustralya’da Perth’in güneyinde Port Hedland’tan Queensland’a , New South Wales’e, Victoria’nın kuzeybatı köşesine ve Eyre Yarımadası’na kadar olan bölgede yaşar. Özellikle M. lamberti assimilis ırkı ile aynı yerlerde bulunur. Atriplex çalıları, Maireana cinsi çalılar, Triodia ve Zygochloa cinsi otlar ile Muehlenbeckia florulenta bulunan genelde ağaçsız çalılıkları ve fundalıkları tercih eder. Davranış Normal hareket şekli iki ayağın da aynı anda yerden kesilip tekrar yere bastığı hoplayarak ilerlemedir ama koştukları da görülebilir. Dengesini oldukça uzun kuyruğuyla sağlar. Kuyrukları yukarı doğru dik durur ve nadiren hareketsiz kalır. Kısa, yuvarlak kanatlar ilk kalkışın iyi olmasını sağlar ve kısa uçuşlar için yararlıdır ancak uzun uçuşlarda yarar sağlamaz. Malurus leucopterus karmaşık sosyal gruplar halinde yaşar. Klanlar genellikle bir kahverengi ya da kısmen mavi tüylü erkek ile dişiden olmak üzere 2 ila 4 kuştan oluşur. Yardımcı kuşlar palazlandıktan sonra ailenin içinde bir yıl boynca kalıp yeni yavruları yetiştirmeye yardımcı olan kuşlardır. Bunlar kahverengi tüylerini koruyan erkek ya da dişi kuşlar olabilir. Bir bölgede birkaç altgrup yaşar ve başlarında üreme tüyleri olan bir erkeğin olduğu bir klan bulunur. Üreme tüyleri olan bu erkek kuş klanda baskın ise de yalnızca bir dişi ile çiftleşir ve yalnızca kendi yavrularını büyütür. Bölgesinde bulunan diğer yuvalardaki yavruların babası olup olmadığı belirsizdir. “Kanat çırpma” davranışı, dişilerin kur esnasında erkeklere cevaben yaptığı bir davranış olduğu gibi, yavruların besin isterken yaptığı, yardımcıların daha yaşlı kuşlara yaptığı bir davranıştır. Kuş başını ve kuyruğunu eğer, kanatlarını yanlara doğru açar ve gagasını ses çıkarmadan açık tutar. Hem erkek hem de dişi erişkin kuşlar, tehlike karşısında yavru kuşların olduğu yuvadan uzaklaşmak için koşarak avcıları kendilerine çeker. Koşu sırasında baş, boyun ve kuyruk aşağı iniktir, kanatlar açık tutulur ve tüyler kabartılır. Kuş bu sırada durmadan koşarken aynı sırada alarm çağrısı yapar. İlkbahar ve yaz aylarında kuşlar gün içinde dönem dönem aktif olur ve besin arayışında şakımaları duyulur. Günün sıcaklığında grup birarada saklanarak dinlenir. Kışın besin bulmak zorlaştığı için tüm gün besin ararlar. Dişiler yuvayı ilkbaharda yapmaya başlar ve örümcek ağları ile otlardan oluşan kubbe şeklinde yuva kurarlar. Yuvalar genellikle 6-14 cm boyunda ve 3-5 mm kalınlığında olur. Yavrular 10-11 gün yuvada kalır ve palazlanan yavrular 3-4 hafta boyunca beslenmeye devam eder. Daha sonra bu palazlar yardımcı kuş olarak grupta kalır ya da komşu bölgelere gider. Avcılar ve tehditler Yuvalara saldıran başlıca avcılar arasında Avustralya saksağanı (Cracticus tibicen), diğer Cracticus cinsi kuşlar, Dacelo novaeguineae, Strepera cinsi kuşlar, kargalar ve kuzgunlar (Corvus cinsi kuşlar), Colluricincla cinsi kuşlar ile kızıl tilki (Vulpes vulpes), kedi ve Rattus rattus gibi memeliler bulunur. ;Genel * * ;Özel Dış bağlantılar * The Action Plan for Australian Birds 2000 www.environment.gov.au * White-winged Fairywren videos on the Internet Bird Collection

Kaynaklar

Vikipedi

Malurus Leucopterus

Malurus Leucopterus Hakkında Detaylı Bilgi

Alt türleri

Evrimsel tarihçe

Kuş sesleri

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar