Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Muhteşem Devrim

Kısaca: Muhteşem Devrim veya ''1688 Devrimi'' (aynı zamanda şahsen İskoçya Kralı VII. James ve İrlanda Kralı II. James olan) İngiltere Kralı II. James'in, bazı İngiltere ileri gelenlerinin daveti üzerine İngiltere'ye ordusu ve donanması ile çıkartma yapan Hollanda cumhur-reisi Oranj-Nassau'lu William] tarafından tahtından atılması ve İngiltere Krallığı, İrlanda Krallığı ve İskoçya Krallığı tahtlarına karısı II. Mary ile birlikte III. William'ın ko-monark olarak gelmeleridir. Bu gelişmeyi meşrulaştırma ...devamı ☟

Muhteşem Devrim veya 1688 Devrimi (aynı zamanda şahsen İskoçya Kralı VII. James ve İrlanda Kralı II. James olan) İngiltere Kralı II. James'in, bazı İngiltere ileri gelenlerinin daveti üzerine İngiltere'ye ordusu ve donanması ile çıkartma yapan Hollanda cumhur-reisi Oranj-Nassau'lu
tarafından tahtından atılması ve İngiltere Krallığı, İrlanda Krallığı ve İskoçya Krallığı tahtlarına karısı II. Mary ile birlikte III. William'ın ko-monark olarak gelmeleridir. Bu gelişmeyi meşrulaştırmak için İngiltere Parlamentosu "Haklar Kanunu (Bill of Rights)" adlı bir kanun çıkartmış ve böylelikle İngiltere Krallığı'nın mutlak kral istibdatı ile yönetilmesi kınanıp ve geride bırakılıp İngiltere Krallığı'nın bir meşrutiyet olduğu bu esas kanunla teyit edilmiştir. Kral II. James'den hoşnutsuzluk Kral II. James ağabeyi II. Charles'in İngiltere Krallığı ve İskoçya Krallığı'na restorasyonundan sonra önemli işlerde bulunmuş; ama birçok Protestan İngiliz ve İskoç'u kızdıracak şekilde York Dükü ve veliaht iken 1668'de Katolik Mezhebini kabul etmişti. Ağabeyi o zaman II. James'in ilk karısından çocukları olan ve sonradan ikisi de kendi yetkileri ile kraliçe olacak Prenses Mary ve Prenses Anne'nin protestan olup protestan eğitimi ile büyümelerini sağlamıştı. O zaman veliaht olan James, 1677'de kızı Prenses Mary'nin Hollanda cumhur-reisi olan ve Protestan olan ve anne tarafından kuzeni olan
ile evlenmesini çok çekimser kabul etmişti. 1683'de kardeşi II. Charles meşru bir varış bırakmadan ölmesi ile İngiltere Krallığı'na II. James ve İskoçya Krallığı'na VII. James olarak çıktı. O zamanlar iki ülke hukuken ayrı bulunup ayrı parlamentoları bulunmaktaydı; ama tek bir kralları vardı. II. James'in üç yıl sürecek saltanatı sırasında bir taraftan İngiltere Protestanları ile Katolikleri arasındaki politik çatışmalara diğer taraftan da bir kralın tanrı tarafından verilmiş sınırsız hakları olması prensibi ile İngiltere Parlementosu'nun halk adına kullandığı haklar prensibi arasındaki mücadelelere doğrudan doğruya karıştı. James Katolik olduğu için protestan üyeli Parlamento'da bulunan iki partiden her ikisinden de kendini ayrı bulmaktaydı. Bu partilerden İngiliz Whig partisi İngiliz Anglikan protestanlarının daha çok tapanlara kişisel haklar tanıyan ve papazlara fazla inanç ve yetki sağlamayan "aşağı kilise" mensupları ile dolu idi; İngiliz Tory Partisi ise Anglikan kilisesinin papazlarına ve papaz ayinlerine çok önem veren ve tapan kişilerin bunlara itirazsız inanmasını kabul eden "yüksek kilise" mensupları idi. 1679'da ve 1681'de daha James veliaht iken "aşağı kilise" mensupları Whig Partisi Katoliklerin hükümdar olmasını önlemek amacıyla "Önleme Tasarısı" adlı kanun tasarılarını Parlamento'ya getirmişlerdi. Ama bu tasarıları Parlamento'dan kanun olarak geçirtememişlerdi. İskoçya'da James'in İskoçya Parlamentosu'ndaki destekçileri ise Presbiteryen Protestanların 1581'de "Covenant" adı ile çıkarılmış insan hakları kanunlarından ayrılamalarını istemekte ve İskoç kiliselerinde de aynı İngiliz Anglikan kiliselerindeki gibi hükümdarın "episkopos" haklarını kullanabilmesini savunmakta idiler. , James tahta geldiği zaman İngiltere parlamentosunda "yüksek kilise" inançlı Tory Partisi mensupları çoğunluktaydı. Bunlar yeni kralın kendisinin Katolik olmasına rağmen sırayla arkararkaya varisi iki kızının Protestan olmalarından dolayı fazla endişe etmekteydiler. Fakat II. James'in resmi dine uymayanlara karşı müeyyide uygulanmasını öngören ama genellikle sıkı uygulanmayan kanunların "Test Kanunu" ve çeşitli ceza kanunlarının feshedilesini teklif etmesi bu Tori olan ve Anglikan hristiyanlığının kuruluş temelinde olan bu kanunların feshedilmesini, Anglikan protestan mezhebinin resmi devlet mezhebi olması prensibine karşı gelinmesi olduğunu düşünerek epeyce kuşkulandılar. James bu politikaları ile ne Anglikan ne de Presbteriyen olmayan diğer protestan mezheplerine inananları yanına alacağını düşünmüştü. Katolikler ile bu değişik protestanlar arasında bir koalisyon kurmaya çalışmaktaydı. Mayi 1686'da James İngiltere merkezi mahkeme sistemine müracaatla İngiltere'de yazılmamış kanunların uygulanması için mutlaka Parlamento Kanunu olarak Parlamento'dan geçmeleri gerekmediği hakkında bir karar aldırmak için yüksek mahkemeye başvurdu. Böylece Parlamento'nun devlet ve hükümet işlerine karışmasını biraz olsun önlemeyi hedef almıştı. Bu müracaat için bir vasıta olan "Godden v. Hadava" adlı dava yüksek mahkeme önüne daha gelmeden bu konuda kendisiyle aynı fikirde olmayan yüksek mahkeme hakimlerini görevlerinden uzaklaştırmaya başladı. Hükümetin "Genel Avukatı (Solicitör General)" olan "Haneage Finch"'i görevinden aldı. Böylece James'in yaptığı müracaat üzerine karar verecek yüksek mahkeme içinde bu müracaata karşı çıkıp aksinde oy verebilecek hakimlerden arınmış oldu. Sonunda yüksek mahkeme kararı 11 hakim hükümdar lehinde ve 1 hakim hükümdar aleyhinde olarak çıktı. Aynı yıl Anglikan York Piskoposu John Sharp katolik alyehtarı bir vaaz verdiğinde, onun amiri durumunda bulunan Londra Başpiskoposu Henry Compton bunu telin etmedi. Bu nedenle kral olarak Anglikan Kilisesi başkanı olma selahiyeti bulunan James Londra Başpiskoposunun görevinden alınması için emir verdi. James yüksek öğretimde Anglikanların hiç rakipsiz tedrisat programı ve öğeretim üyesi seçimi tekeline karşı çıktı. Oxford Üniversitesi'nin yarı bağımsız iki önemli koleji (Çhrist Church Koleji ve University Koleji) için Katoliklerin baş idareci/akademik görevlere gelmelerini sağladı. Nisan 1687'de Oxford Üniversitesi'nin yarı bağımsız bir koleji olan Magdelen Koleji'nin bir başkan seçmesi gerekti. Bu seçimde oy verebilecek akademik üyelere James bir Katolik olan Anthony Farmer'i başkan seçmeleri için emir verdi. Fakat seçim yapacak akademik üyeler kolejin kuruluş kurallarına göre Farmer'in uygun bir başkan olamayacağına inanarak John Hough'u başkan seçtiler. Kolejin kuruluş kuralları başkanlık boş ise belirlenmiş bir zaman dönemi içinde seçimlerin yapılmasını gerektirmekteydi. Bu seçimin bir başka baskan namzetinin kral tarafından verilmesi için bu kurallara göre zaman kalmadığını için meşru olduğunu iddia ettiler. James, kral tarafından namzet gösterilmediği için Hough'un başkanlık seçiminin meşru olmadığını bildirdi ve seçmen akademik üyelere Oxford Başpiskoposu'nu başkan seçmelerini emrini gönderdi. James eğer isteğine uyulmazsa koleje diğer dinsel görevleri olan özel bir teftiş komisyonu göndereceğini ve bu komisyonun Kralın istediği gibi Oxford Başpiskoposunu kolej başkanı olarak göreve getireceğini de açıkladı. Bunun üzerine seçmen akademik üyeler Oxford Başpiskoposu'nun kolej başkanı olamasını kabul ettiler. Fakat James bununla da yetinmedi; kendi isteğini yerine getirmeyen seçmen akademik üyelerden hataya düştüklerini ve kraldan bu hatalarını affetmesi için ona sahsi "tövbe isteme mektubu" göndermelerini emretti. Bunu birçok seçmen akademik üye kabul etmedi ve James bunların hepsini görevden ayırıp akademik işlerinden attı. Bu temizlenen akademisyenler yerlerine Katolik olan diğer akademik kişileri Kolej üyesi olarak göreve getirdi. James devlet idaresine birçok Katolik inançlı kişiler getirmeye başladı. 1687'de James Protestan olmayanlara devlet memuriyeti ve üniversite girişini yasak eden "Test Kanunu" adlı kanunu ve bunlara uuymayanlara ceza getiren ceza kanununu kaldırmak için hazırlığa başladı. Bunu yapmak için, o dönemlerde meşru olan şahsen yeni Parlamento üyelerini seçme yetkilerini kullanıp Parlamentoyu kendinin şahsen seçtiği taraftarları ile doldurmayı düşünmekteydi. James bunu Katoliklerin yanında Anglikan olmayan diğer Protestanların ve hatta "aşağı kilise" Anglikanlarının da kabul edeceklerini ve aksi reaksiyonun sadece "yukarı kilise" mensubu Tory Partisi üyelerinde geleceğini beklemekteydi. Bunun yanında devlet memurluklarını ve diğer devlet idaresi olamayan ama memurların seçiminin devlet tarafından yapılan kurumlerin memurlarını toptan değiştirip yerlerine Katoliklerin seçilmesini öngeren bir plan uygulamaya başladı. Bu uygulamaya Krallık Temsilcilikleri (lietenancy) ile Ağustos'da başlandı; sonra Eylül'da Londra şehri loncalarınıın 1.000'den fazla üyesi üyelikte atıldılar. Ekim'de Londar dışında buluna krallık temsilcilerine James bir emir gönderek buralarda yerel mahkemelerde görev yapaen alt-seviyede yargıçların üç soru sorilmasini ve ancak bu sorulara uygun cevap veren yerel yargıçlara davalara bakma yetkisi verilmesini istedi. Bu sorular: "Test Kanunu ve ceza kanununun değiştirilmesini kabul edecekler mi?"; "Bunları kabul edecek üyelere şahsi destek sağlıyacaklar mı" ve "çıkarılacak bir "Endüljans Bildirisi"'ni kabul edecekler mi". Aralık'ta tüm ülke içinde bulunan yardımcı kraiyet temsilcileri ve "Barış Hakimi" adlı yerel yargıçların görev ve görevlilerin yeniden incelenip değitirmekler yapılacağı ilan edildi. Bunun üzerine 1688'in ilk üç ayında bu üç soru ülkenin her tarafinda bulunan yetkilere soruldu ve bu sorulara uygun olmayan aksi cevap verenler görevlerinde atıldılar. Bu geniş temizlik hareketini kontrol etmek için Kasım'da merkezi bir kontrol edici komite kuruldu. Bu komite Parlamento seçimlerini idare eden şehir ve kasaba belediyelerinde idareyi kontrol altına almak için ve sırf kraliyet isteklerine uygun bir seçim sistemi sağlamak üzere bu yerel idarelere özel ve geniş yetkili idareciler göndermeye başladı. Kraliyet isteklerine kayıtsız şartsız uyacak üyelerden oluşacak bir Parlamento seçmek için bütün bu hazırlıklar tamam oluunca, 24 Ağustos 1688'de James yeni Parlamento seçimleri yapılmasını ilan etti. Bu arada James devamlı silah altında olan bir ordu da kurmaya gayret etmişti. Bu ordunun komutan ve subayları olarak sadece Katolikleri tayin etmişti. İngiltere Krallığı ordusunun alayları için kışlalar Londra yakınlarında Hounslow'da kurulup Londra şehrinde olacak bir isyan hareketine karşı hazırlanmışlardı. James sadece İngilter Krallığı ile yetinmedi şahsen kralı olduğu İskoçya Krallığı ve İrlanda Krallığı ordularını da Protestan subaylardan arındırmaya ve yerlerine Katolik subaylar görevlendirmeye gayret etti. 1688'de James'in Katolik subayları kontrolü altında üç ordusunda 34.000 asker silah altında bulunmaktaydı. Parlamento'nun üyeleri James'in bu politikaları aleyhindeydiler ve bir çoğu bunu keyfi krallık için bir giriş olarak kabul etmekteydi. Bunların fikirlerini Parlamento'ya getirmelerini önlemek için, James Parlamento üyelerine hiç danışma yapmadan ve ne zaman geri yeni toplantıya açılacağı belirtmeden Parlamento'yu tatile gönderdi. Nisan 1688'de James "Endüljans Bildirisi" adlı daha önce hazırlayıp protestolardan korktuğu için yürürlüğe koymadığı bir bildiriyi tekrar yayınladı ve bütün papazlara bunu kiliselerinde kilise ayinlerine iştirak eden halka okumalarını emrini verdi. Anglikan Kilisesi'nin en yüksek dini lideri olan Başpiskopusu] William Sandfort ve diğer önemli 6 piskopos buna itiraz ederek James'e bu politikalarını değiştirmesi için fikirlerini açıkladılar. Bunun üzerine James bu 7 piskoposu "vatan hainliği ile iftira" suçu ile Kulesi'nde tutuklattı. Ama bu 7 piskopos kanun gereği mahkemede yargıç karşısına getirdikleri zaman, bu mahkeme bu suçu işlemediklerinden dolayı onları beraat ettirdi. Londra 'da büyük kalabık bir halk kitlesi beraaat eden piskoposlar lehine gösterilerde bulundular. Haziran 1688'de durum daha da ciddileşti. II. James'in katolik ikinci karısı olan Modena'lı Mary'den bir erkek çocuğu doğdu ve İskoç ve İngiliz kralların çok kullandıkları isim olan " >Mary idi. James'in erkek çocuğu olaması dolayışyla ve bu çocuğun Katolik olrak yetiştirlip eğitilmesine hiç bir kanuni engel olmadığı için yakın bir gelecekte İngiltere Krallığı, İskoçya Krallığı ve İrlanda Krallığı katolik olan bir kral eline geçip Katolik Kontr-Refermasyon rejiminin uygulanması kaçınılmaz olarak görünmeye başladı. Bazı Protestanlar bu yeni doğuna bebeğin James'in öz oğlu olmadığı dedikodularaini yayamaya başladılar. Bu dedikodulara göre James'in karısı normal doğum yapmamış ve doğan çocuk ölü olarak doğmuştu. Fakat bir erkek ve katolik olarak yetiştirlebilecek velaht isteyen James ve karaisi ve danışmanları çok gizlilikle yeni doğan bir başak çocuk bulmuşlar; bunu bir yatak işitkmak için kullanılan metal kab içinde saraya kraliçenin odasına gizlice getirmeisler ve yeni doğan erkek velaht olarak herkese sonradan sunmuşlardı. II. James'in yeni erkek oğlu olduktan sonra Prenses Mary kızkardeşi Londra'da bulunan kızkardeşi Anne ile yaptığı son mektuplaşmada bu doğumun etrafında ortaya çıkarılan Prostestan dedikodularının doğru olup olmadığını ona sormuştu. Anne'in cevabı ve devamlı olarak yayılan dedikodu Mary'nin bu doğum hakkında olan şüphelerini daha da ciddi hale getrirmsiti. Mary babasının Katolik İngiltere ve İskoçya Kralıkları kurmak için doğumda ölen bir çocuğunu başka diğer bir bebekle değiştirdiğine ve yeni "üvey kardeşi"'nin doğal babası olmadığına kendini iyice inandırmıştı. Avrupa'da Katolik kilisesinin Kontr-Refermasyon politikalarını nasıl uygulandığını bile birçok ileri gelen İngiliz protestan soyluları ve politikacıları bu durumdan korkarak Protestan olan eski veliaht prenses "Mary" ve kocası yine protestan olan Hollanda cumhur-reisi Oranj-Nassau'lu William'a 1686'da müracaat edip durumu görüşme talebinde bulunmuşlardı. Ingiltere'den yardim istegi ve istilanin organizasyonu II. James'in aleyhtarlari protestanlar Hollanda cumhur-reisi olan Oranj'li William Henry ve karisi Kralice Mary'.nin etrafinda toplandilar. Her ikisi de, William anne tarafindan ve Mary ise II. James'in birinci kizi olarak, Ingiltere Krali ve Iskocya Krali olan ve Ingiliz icIc Savasi sirasinda idam edilmis I. Charles'in torunu idiler; her ikisi de Protestan idiler ve her ikisi de (Mary 2. sirada ve William 4. sirada) Ingiltere Kralligi ve Iskocya kralligi varisi idiler. II. James'in yeni oglu olunca Mary'nin taht varisligi sirasi birincilikten ikincilige dusmus ve William'in sirasi da ayni sekilde bir sara inmisti. Ingiltere Kralligi sarayinda II. James oglu ve Mary ile William veliahtligini tercih eden iki klik yaninda epeyce guclu olan ve 2. Sunderland Kontu etrafinda bulunan, Fransa kraliyet ailesine mensup Katolik olan bir baska prensin valiaht olmasini isteyen ucuncu bir klik de bulunmaktaydi Oranj'li William kendini Avrupali protestanlarin hamisi olarak gormekte idi. Fransa Krali XVI. Lousi'nin Fransa'daki protestanlara karsi tolereans gosterilmesini prensip olarak iceren 1598'de cikartilmai Nantes Emri'ni 1665'de feshetmesine karsi ve Koln ve Ren Palatin'da ortaya cikan hanedan kavgalari dolayisiyla ve yeni bir Dokuz Yıl Savaşı'ni baslatmak icin bagdasiklar toplama sirasindaydi. Bu bagdasiklik kendini Katolik ve mutlak istibtdat rejimi koruyucusu olarak goren Fransa Kralligi'na krasi kurulmakta idi. Ingiltere Kralligi ve Iskocya Kralligi'nda karisiklik cikmasi ve ozellikle bu karisikliga neden olan devlet rejiminin Fransa'nin yakin bagdasigi olmasi ve Katolik rejimi getirmek ideali olmasi, protestanlarin koruyucu rolunu alan William'a bir firsat olarak gorunmekteydi. Bundan sonraki olaylarin gelismeleri tartismalara yol acmaktadir. II. James'e karsi bir komplonun hazirlanmasi Ingiltere'de bulunan ve rejimden hosnutsuz olan kisiler tarafindan mi baslatildigi yoksa Ingitere ve Iskocya tahtlarina goz diken Mary ve William tarafindan mi baslatildigi bu tartismanin konusudur. William Ingiltere Kralligi politikalarina bir yildan uzun bir zamandir karismaktaydi. James kral olduktan sonra yegeni ve sonra damadi olan Oranjli William ile James'in iliskileri hizlanir sekilde bozulmaya baslamisti. 1685'de Oranj'li William Holland ordusunun Iskoc ve Ingiliz asilli parali olarak tutulan askerlerinden olusan parali asker birliklerini Montmouth Isyani'ni bastirmak icin James'in emrine vermisti.Fakat James'in Katolikleri yuksek mevkilere gecirme ve askerlini katolik subaylar emrine vermesi politikasi gelistikce Oranj'li William kuskulanmaya basladi. Kasim 1686'da James "test Kanunu" feshedilmesi icin Oranj'li William'in destegini istedi. Bunu saglamak icin Quaker mezhebinden olan William Penn'i Lahey'e Hollanda'ya gonderdi ama Oranj'li William bu destegi saglamaktan kacindi. Diger taraftan Oranj'li William bir Fransa'ya karsi bir protestan bagdasiklari kurmaktaydi. Subat 1687'de ve Mayis 1687'de Oranj'li William Ingiltere'ye "Everhard van Weede Dijkvelt" adli bir elciyi Londra'ya gonderip Fransiz'larin genisleme heveslerine karsi durmak icin yardim istedi. James bu Oranj'li William'in kurmakta oldugu bagdasiklik sistemine katilmayi istemedi. Fransiz donanmasinin gucu cok hizla buyumustu ve Hollanda donanmasi'nin bu donanmaya karsi cikip galip gelmesi imkansiz gorunmekteydi. Bunun icin Ingiltere'nin d, ozlleikle Ingiliz donanmasinin, destegi Oranj'li William'in Fransa'ya karsi acmaya hazirlandigi savas icin elzem gorunmekteydi. James'in Holland aile bagdasiklik kabul etmemesi Oranj'li William planlarini altust etmisti. Diger tarftan James'in Katolikleri koruma ve kayirma politikasi Ingiltere Kralligi ile Fransa arasinda bir gizli antlasma ortaya cikarmasindan Hollandalilar korkmaktaydi. James, Holland elcisini boyle bir ittifakin hic dusunulmedigine inandirdi. Bu elci Hollanda'ya geri donerken bircok Protestan Ingiliz ileri geleninden Oranj'li William'dan protestanlar lehinde destek isteyen mektuplarini birlikte getirmisti. Agustos 1687'de Ingiltere kralicesinin annesinin olumu icin taziye mektuplari getiren KontWilliam Nassau de Zuylestein, bu sirada James'in kendine bagli olarak sectirdigi yeni parlamento uyelerinin Hollanda'ya karsi reaksiyonlarini yakindan gormek ve bazi onemli Ingiliz politikacilarin fikirlerini de ogrenmek icin cabalar gosterdi. Bu arada William'dan \Ingiliz politikacilarina ve onlardan William'a daha gizli olan mektuplari da Mans uzerinden sahesen tasid. Kasim 1687'de William bir yuksek Hollanda idarecisinin Ingiltere halkina yazdigi bir "acik mektubu" yayinlatti. Bu mektupda James'in protestanlara yonelik politikalari kinamaktaydi. 1688'de Hollandalilarin Ingiltere'yi istila etme planlarinin yeniu bir Katolik varisin dogmasinin yakin olmasi haberi alinca Kasim 1687'de baslarinda karar alindigi iddia edilmistir ama bunu digrulugu itirazlara yol acmistir. Fakat iyice bilinmektedir ki Nisan 1688'de Ingiltere ve Fransa Mans Denizi'nde yeni bir Ingiliz donanma filosunun kurulmasi icin Fransa'nin mali destek saglamasi uzerinde bir antlasmaya varinca bunu bir bagdasiklik anlatlasmina ilk adim oldugunu inanmislardir ve Ingiltere'ye bir askeri yaptirimda bulunmak icin cok ciddi olarak politik ve mali destek aramaya baslamislardir. William ile Ingiliz politikacilarai arasinda mektuplasma ilk once her iki ulkede gercek adreslere resmi posta sistemi ile iletilmekte idi. Cok gecmeden bu mektuplarda bazan ozel sifreli kisimlar veya ozel murekkeplerele yazilmis sakli ve gizli parcalar bulunmaya basladi. Fakat 1688'e dogru Ingiltere hukumeti tum Holland Ingiltere posta servisini durdurmaya basladi. Bazan bu yazismalar degisik adreslere ticaret gemileri tarafindan tasinmaya baslandi. Istilanin hemen baslamasi sirasinda karsilikli yazisma gayet onem kazaninca Hollandalilar hizli yatlar ve ozel kureyelerle tasima shizmetleri kullanmaya basladilar ve Ingilteree hukumeti bunlardan bazilari yakalamayi basardi. 18 Haziran 1688'de bir piskopos ve 6 soyludan olusan "Yedi Ebedi Ingiliz" William'in istedigi "William'i Davet" mektubunu Hollanda'ya gonderdiler; bu Lahey'e sivil giyinmis Amiral Arthur Herbert, Torrington Earl'i tarafindan 30 Haziran'da eristirildi. Bu "Yedi Ebedi Ingili" Shrewsbury Duku Charles Talbot, 1. Devonshire Duku William Cavendish, 1. Leeds Duku Thomas Osborne (Lord Danby), Scarbourgh Kontu Richard Lumley, Henry Comptoon, Edward Russell ve Hent=ry Sidney'den olusmaktaydi.

Askeri ve mali destek

Ingiltere'nin istilasi icin son kararin alinmasi