İhtisab
Kısaca: İslâm cemiyetinde iyilikleri emretmek ve kötülüklerden vazgeçirmek suretiyle, sosyal huzuru sağlamak için yapılan iş; Emr-i bil ma’rûf ve nehy-i anil münker. Bu vazîfe, müslümanların bir kısmının yapmasıyla diğerleri üzerinden sakıt olduğu için İslâm devletlerinde hükümdarlar bu işle vazifeli me’murlar tâyin etmişlerdir. ...devamı ☟
1845’te şurta (polis) ve 1846’da zaptiye müşirliği kurulduğundan, ihtisab nezaretinin bir kısım vazife ve selahiyetleri yeni kurulan bu müesseselere devredildi. Nezaret ise, sadece narh ve esnaf işine bakar oldu. Nezaretin yetkilerinin sınırlanarak başka müesseselere devredilmesi ve memleketin içinde bulunduğu durum, birçok aksaklıkların meydana gelmesine sebeb olunca, bazı tedbirler alındı. 1854’te yapılan bir resmi tebliğ ile İstanbul Şehremaneti (Belediye) idaresi kuruldu ve ihtisab nezareti lağvedildi.
Muhtesib, devleti temsilen bu vazifeye getirildiği için geniş bir tazir (cezalandırma) selahiyetine de sahipti. Okulları teftiş eder, düşmanın eline geçtiği zaman işine yarayabilecek her türlü harp malzemesinin satışını yasaklardı. Çarşıların nizam ve intizamını sağlamaya, ölçü ve tartıları kontrol etmeye, dinle alay edenleri takibe, komşu hakkına tecavüzü önlemeye, zımmilere ait binaların Müslümanlarınkinden daha yüksek yapılmamasına dikkat etmeye kadar varan yetkilere sahipti.
Muhtesip, herhangi bir şikayet beklemeden kendi yetkisini kullanarak bizzat halk içinde dolaşıp gördüğü uygunsuz hallere anında müdahale ederdi. Bir muhtesibin uygunsuz hareket eden bir kimse hakkında işlem yapabilmesi için her şeyden önce, yapılan kötü işten haberdar olması gerekirdi. “Falanca bu suçu işlemiş olabilir” gibi bir düşünce veya rastgele kimselerin lafları ile bir kimse hakkında işlem yapamazdı. Kendisi veya kendisine yardımcı memurların şahid olmalarıyla münkerin işlendiğine bizzat kanaat getirmesi veya iki adil Müslümanın şehadet etmesi lazımdı. Bundan sonra muhtesib yapılan işin kötülüğüne göre suçluyu dil veya el ile cezalandırırdı. Ayrıca Bakınız Osmanlı Devleti Kurumları
Bu konuda henüz görüş yok.
Hüseyin Hasib Bey
6 yıl öncekapıcıbaşı rütbesiyle İhtisab Nezareti’ne tayin olunmuştur. Birkaç kez İhtisab Nazırlığı’na da getirilen Hüseyin Bey, 1267 Şaban’ında İhtisab Nezareti’nin lağvedilmesi...
Bac
2 yıl önceuygulanmak üzere yeni İhtisab kanunları düzenlenmiş ve eski hükümler kısmen ıslah edilip yeni bazı maddeler ilâve edilerek İhtisab kurumu tekrar işlevsel...
Bac, Akkoyunlu, Akçe, Arapça, Bağlantı tanıtmak, Farsça, Keçi, Koyun, Osman Gazi, Selçuklu, VergiOsman Raşid Paşa
6 yıl öncemesleğine alınmıştır. Aydın Kaymakamlığı, Meclis-i Ahkam-ı Adliye azalığı ve İhtisab Nazırlığı yapmıştır. 1847’de İzmir Muhassılı, 1851’de Trabzon Müfettişi...
Osman Raşid Paşa, 1802, 1856, 1858, 1880, 30 Haziran, 7 Mart, Abdullah Tırtıl, Ahmet Rasim Paşa, Ali Haydar Yuluğ, Ali Kabuli PaşaBursa Büyükşehir Belediyesi
2 yıl önceyönetiminin düzenlenmesi konusunda çıkarılan ilk yasalardan biri Kanunname-i İhtisab-ı Bursa yani Bursa Belediye Yasası’dır. Bu dönemde kadılar, yargıç görevinin...
Lonca
2 yıl öncesaptamaktaydı. Bununla birlikte devletin koyduğu kalite standartlarına (ihtisab) ve fiyatlara (narh) da uymak zorundaydılar. Osmanlı loncaları genellikle...
Lonca Teşkilatı, Kadı, Osmanlı, Tüketici hakları, Kethüda, Esnaf kethüdası, Esnaf şeyhiİstanbul Büyükşehir Belediyesi
2 yıl önceülkelerine benzetilmeye çalışması sonrasında, 1855 tarihli Bâb-ı Âli kararıyla İhtisap Nezareti'nin kaldırılması sonucunda kurulmuştur. Şu anki Büyükşehir belediye...
Oktruva vergisi
6 yıl öncekurulan “Asâkir-i Mansûre-i Muhammediye” harcamaları karşılığı alınan “ihtisap resmi” hâline gelmiştir. Milli mücadele döneminde Isparta ilinde bu verginin...
Orhan gazi
2 yıl önceOsmanlılar'ın en eski ticarî kanunu olan 21 maddelik ilk İhtisab Kanunnamesini çıkarmıştır. Sonraki İhtisab kanunnamelerinde yer alan bazı maddelerin nüvesini...
Orhan Gazi, 1281, 1326, 1359, 1360, Abdülaziz, Abdülmecit, Başkent, Bizans, Bulgar, Bursa