Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1961)

Kısaca: 1960 hükümet darbesinden sonra hazırlanarak 9 Temmuz 1961'de kabul edilen 1961 Anayasası olarak bilinen anayasa değişikliği, 1924 Anayasası'nı yürürlükten kaldırmıştır. 1961 Anayasası, genç subayların yaptığı 27 Mayıs askeri müdahalesinin ardından, 37 yıllık bir dönemde gelişen politik yaşamın ve özellikle de çok partili siyasi ortamın ihtiyaçlarına daha iyi cevap verebilecek bir anayasaya gerek olduğu düşünülmüştür. ...devamı ☟

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1961)
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1961)

1960 hükümet darbesinden sonra hazırlanarak 9 Temmuz 1961`de kabul edilen 1961 Anayasası, 1924 Anayasası`nı yürürlükten kaldırmıştır. 1961 Anayasası, 27 Mayıs askeri müdahalesinin ardından, 37 yıllık bir dönemde gelişen politik yaşamın ve özellikle de çok partili siyasi ortamın ihtiyaçlarına daha iyi cevap verebilecek bir anayasaya gerek olduğu düşünülmüştür.

1961 Anayasası`nın Hazırlanması ve Kabulü Süreci

1961 Anayasası için öncelikle İstanbul Hukuk Fakültesi ve Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi tarafından ön tasarılar hazırlanmıştır. Bu metinlerin yaklaşımlarındaki önemli farklılıklara karşın her ikisi de çoğunluk egemenliğine karşı ve anayasayla düzenlenmiş bir demokrasi anlayışından yanaydılar. }

6 Ocak 1961`de açılan Kurucu Meclis seçtiği Anayasa Komisyonu, "Etüd Metni" olarak İstanbul tasarısını, yardımcı metin olarak da SBF metnini kullanmıştır. Çalışmalarını aralıksız ve hızlandırılmış olarak yürüten Kurucu Meclis, 27 Mayıs 1961`de hazırlanan anayasanın son şeklini kabul ederek görevini tamamlamıştır.

Kurucu Meclis`e ilişkin 157 sayılı yasa, anayasanın halkoyuna sunulmasını öngörmekteydi. 9 Temmuz, 1961`de yapılan halkoylamasına %80`i aşan bir katılım olmuştur ve Anayasa %61,5`lik bir çoğunlukla kabul edilmiştir.

1961 Anayasası`nın Esasları

1961 Anayasası 27 Mayıs 1960 öncesi döneme karşı bir tepki anayasası özelliğini taşır. Türk anayasacılık tarihinde ilk defa bu metinde başlangıç metni ve kenar başlıklarına yer verilmiştir. 1961 Anayasası hem yeni hak ve özgürlükler tanımış hem de bunlara ayrıntılı tanım ve güvenceler getirmiştir ve 11. maddesiyle temel hakların ve özgürlüklerin sınırlanmasını zorlaştırmış ve her durumda temel hak ve özgürlüklerin özüne dokunulmasını yasaklamıştır.

1961 Anayasası`nda da egemen olarak ulus gösterilmiştir ve temsili demokrasi anlayışı sürdürülmüştür. Yasama organına seçimle gelmenin istisnası olarak kontenjan senatörlüğü ve ömür boyu tabi senatör olan MBK üyeleri görülmektedir.

1961 Anayasası ile sosyal devlet ilkesi anayasaya dahil olmuştur. Cumhuriyetin kuruluşundan beri devletin benzer bir işlev görmesine karşın sosyal devlet ilkesinin anayasada belirtilmesi önemli bir ilerlemedir.

1961 Anayasası`nda yasama yetkisi Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu`ndan oluşan TBMM`ye aittir. Cumhuriyet Senatosu`nda üyelerin çoğunluğu seçimle gelmektedir ancak senatör adaylarının 40 yaşını doldurmuş olması ve yüksek öğrenim görmüş olması şartı aranmıştır. Bunun dışındaki üyeler kontenjan senatörleri (Cumhurbaşkanınca atanan 15 kişi), eski Cumhurbaşkanları ve MBK üyeleridir.

Anayasa, yürütmeyi yetki değil görev olarak nitelendirmiştir. Bu görevi Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu yerine getirmektedir. Yasama ve yürütme arasındaki ilişkilerde yumuşak kuvvetler ayrılığı benimsenmiştir.

Uygulama

1961 Anayasası, demokratikleşme açısından çok büyük bir adım olmuştur ancak uygulandığı döneme demokratikleşmenin yanı sıra istikrarsızlık da damgasını vurmuştur.

Bu dönemde çoğunlukçu demokrasi anlayışı aşılmaya çalışılmıştır ancak AP çizgisinin bu anayasaya karşı tutumu uygulamayı güçleştirmiştir. Çift meclisli yapının zorlukları, yürütmenin zayıflatılmış olduğu düşüncesi, yargı kurumlarını üstünlüğünden duyulan bazı rahatsızlıklar, bazı anayasal kurumların sağlanan özgürlükleri fazla bulması gibi sorunlar mevcuttu. Ancak ülkedeki çatışma ortamının varlığında anayasanın tek eksikliği özgürlüklerin genişliği değil, bu durum için olağanüstü halin öngörülmemiş olmasıydı.

12 Eylül 1980 askeri müdahalesi ile 1961 Anayasası da sanık sandalyesine oturtulmuş ve daha sonra yerine oldukça otoriter bir tepki anayasası olan 1982 Anayasası getirilmiştir.

Kaynaklar

Tanör, Bülent, Osmanlı Türk Anayasal Gelişmeleri,AFA,İstanbul,1995

Dipnotlar

  1. } Tanör, Bülent, Osmanlı Türk Anayasal Gelişmeleri,AFA,İstanbul,1995,s.283


Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası
3 yıl önce

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası veya 1982 Anayasası, Türkiye'nin 1982'den bu yana geçerli olan anayasasıdır. 12 Eylül Darbesi sonrasında askerî yönetimin...

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1982), 18 Ekim, 1982, Darbe, 1980, 12 Eylül, Türkiye Cumhuriyeti
1961 Türkiye Anayasa Referandumu
6 yıl önce

1961 Türkiye anayasa değişikliği referandumu Türkiye’de yapılan ilk halk oylamasıdır. 27 Mayıs Darbesi'nden sonra hazırlanan 1961 Anayasası için yapıldı...

Türkiye Başbakanı
3 yıl önce

Gazete, 8297, 31 Ağustos 1952 ^ "334 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. T.C. Resmî Gazete, 10859, 20 Temmuz 1961". 7 Haziran 2016 tarihinde kaynağından...

Türkiye Cumhurbaşkanı
3 yıl önce

zamanda hükûmetin başıdır. Türkiye Cumhuriyeti'ni ve Türk milletinin birliğini temsil eder. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın uygulanmasını ve devlet kurumlarının...

1961
3 yıl önce

yaralandı. 27 Mayıs - 1961 Anayasası Kurucu Meclis'te 262 üyenin 260'nın oyu ile kabul edildi. 31 Mayıs - Güney Afrika Cumhuriyeti İngiliz Milletler Topluluğu'ndan...

1961, 17 Eylül, Hasan Polatkan, 16 Eylül, Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu, AP, CHP, 3 Ocak, 6 Ocak, 27 Mayıs İhtilali
Türkiye'de anayasal süreç
3 yıl önce

9 Temmuz 1961'de halkoyuna sunulan ve kabul edilen Anayasa, kendi 157. maddesi gereğince "Türkiye Cumhuriyeti Anayasası" oldu. 15 Ekim 1961 seçimlerinin...

Türk vatandaşı
3 yıl önce

olunur. f2. Türkiye' de veya hariçte bir Türk babanın sulbünden doğan veyahut Türkiyede mütemekkin bir ecnebi babanın sulbünden Türkiyede doğup da memleket...

Türk vatandaşı, 10. Yıl Nutku, Mustafa Kemal Atatürk, Türk, Türk Dil Kurumu, Türkiye Cumhuriyeti, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Vatandaş
Yeni Türkiye Partisi (1961)
3 yıl önce

Yeni Türkiye Partisi (YTP), 1961 ile 1973 arasında Türkiye'de faaliyet göstermiş siyasi parti. 27 Mayıs 1960 Darbesi'nden sonra Demokrat Parti'nin kapatılmasıyla...

Yeni Türkiye Partisi (1961), 13 Şubat, 1961, 1961 Türkiye Cumhuriyeti Milletvekili Genel Seçimleri, 1962, 1965, 1965 Türkiye Cumhuriyeti Milletvekili Genel Seçimleri, 1966, 1969, 1969 Türkiye Cumhuriyeti Milletvekili Genel Seçimleri, 1970