Türkçe Bilgi: 21 Mayıs 1963 Olayı

22 Şubat 1962 hareketine girişmiş olan emekli kurmay albay Talat Aydemir'in liderliği altında, anayasayı çiğnemek, Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni feshetmek, meşru hükümet idaresine son vermek amacıyla, ikinci defa girişilmiş bulunan hükümet darbesi olayına verilen ad.

22 Şubat 1962 hareketinden sonra emekliye sevk edilmiş bulunan ve adlarına Yirmiiki Şubatçılar denen bazı emekli subaylar, yine Harp Okulunun eski komutanı emekli kurmay albay Talat Aydemir'in liderliği altında, meşru hükümet idaresine son verme hazırlıklarına girişmişlerdir. Bunlar ve bunlarla aynı fikirde olan sayıları pek az bazı subaylar, 21 Mayıs 1963 günü Harp Okulunda karargah kurmuşlar ve Harp Okulu öğrencilerini Ankara'nın belirli yerlerini hükümet kuvvetlerinin elinden almak üzere sevk etmişlerdir. Gece yarısından itibaren, Ankara radyosunun Talat Aydemir'e bağlı Harp Okulu öğrencilerinin eline geçmesi üzerine de, Ankara radyosu, Türk Silahlı Kuvvetleri ihtilal Genel Karargahı adına Talat Aydemir'in tebliğlerini yayımlamaya başlamıştır. Bu tebliğlerde, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin feshedildiği, partilerin kapatıldığı, idareye el konulduğu ve Türkiye'de sıkı yönetim ilan edildiği belirtilmiştir.

Ankara sokaklarında yer yer yapılan çarpışmalarda ve hükümet kuvvetlerine bağlı uçaklardan atılan kurşunlarla 7 kişi ölmüş, 25 kişi yaralanmıştır.

Ancak, Talat Aydemir ve arkadaşlarının bu hareketi de 22 Şubat 1962 hareketi gibi başarılı olamamış ve hükümet kuvvetleri yine başarı kazanmışlardır. Ankara'da bu harekete katılmış olan ve çoğunluğunu emekli Yirmiiki Şubatçıların teşkil ettiği kimseler, başta Talat Aydemir olmak üzere ayakalanmışlar, İstanbul' da da sayıları çok az olan bazı subay ve emekli subaylar ve Harp Okulu öğrencileri tevkif edilmişlerdir.

22 Mayıs 1963 günü, Bakanlar Kurulu toplanarak, Ankara, İstanbul ve İzmir' de sıkıyönetim ilan etmiş, böylece 21 Mayıs olayının sorumluları Sıkıyönetim Komutanlığının emrine verilmişlerdir.

Olayın tahkikatına süratle girişilmiş Ankara'da iki Sıkıyönetim Mahkemesi kurulmuştur. Mamak'ta kurulan mahkeme, olayda ilgisi bulunan sanıkları, Harp Okulunda bulunan mahkeme de, olaya katılmış olan Harp Okulu öğrencilerini yargılamıştır.

Üç ay süren duruşmalar sonunda, Mamak'taki Sıkıyönetim Mahkemesi 5 Eylül 1963 günü, kararını açıklamıştır.

Bu karara göre, 21 Mayıs 1963 hareketine katılmış bulunanlardan 7 kişi (Talat Aydemir, Fethi Gürcan, Erol Dinçen, ilhan Baş, Cevat Kırca, Osman Deniz, Ahmet Gücal) idam, 29 kişi müebbet hapis, 12 kişi onbeş yıl ağır hapis 5 kişi on iki yıl ağır hapis, 5 kişi on iki yıl ağır hapis, 2 kişi sekiz yıl hapis, 2 kişi altı ay hapis, 14 kişi beş yıl hapis, 23 kişi dört yıl hapis, 4 kişi bir yıl hapis, 2 kişi on ay hapis, 6 kişi üç ay hapis cezalarına çarptırılmışlardır. 45 kişi hakkında da beraat kararı verilmiştir.

Harp Okulu öğrencilerini yargılayan Harp Okulundaki Sıkıyönetim Mahkemesi de, 10 Eylül 1963 günü kararını açıklamıştır. Bu karara göre de 75 öğrenci dörder yıl hapse hüküm giymiştir.

Ölüm cezasına mahkum olanlardan Talat Aydemir ve Fethi Gürcan, asılmak suretiyle idam edilmişlerdir.

21 Mayıs 1963 Olayı

27 Mayıs darbesi

Osman Deniz

Kanlı Noel

5 Mayıs

22 Şubat 1962 ayaklanması

Sıkıyönetim

Taksim SK

Alparslan Türkeş