Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Adalet

Kısaca: Ahlâk, hukuk ve siyaset felsefesinin temci kavramlarından biridir. Plato ve Aristo'dan beridir birçok düşünür müstakil adalet teorileri geliştirmeye çalışmış veya kendi sosyal teorilerinin âdil olduğunu öne sürmüştür. Klasik çağda olduğu gibi modern çağda da, adalet hem "sıradan" insanların hem de derin tefekkür sahiplerinin başlıca ilgi odaklarından biri olma vasfını korumuştur. Adalet, günlük lisanda, herkesin ve herşeyin yerli yerinde olması; olması gereken yerde olması; herkesin hak ettiğ ...devamı ☟

adalet
Adalet

Adalet ahlak felsefesi, hukuk felsefesi ve siyaset felsefesinin temci kavramlarından biridir. Platon ve Aristo'dan beridir birçok düşünür müstakil adalet teorileri geliştirmeye çalışmış veya kendi sosyal teorilerinin adil olduğunu öne sürmüştür. Klasik çağda olduğu gibi modern çağda da, adalet hem "sıradan" insanların hem de derin tefekkür sahiplerinin başlıca ilgi odaklarından biri olma vasfını korumuştur.

Adalet, günlük lisanda, herkesin ve herşeyin yerli yerinde olması; olması gereken yerde olması; herkesin hak ettiğini alması veya herkese hakettiğinin verilmesi gibi anlamlara gelir. Yinede, bütün bu "tanım"lar aslında birer totolojiden ibarettir; kendi başlarına bir şey ifade etmez, adaletle ilgili bilgi birikiminizi genişletmezler, adalet kavrayışımızı şu veya bu yönde değiştirmezler. Adaletin mahiyetinin daha iyi kavranması ve adil olanın adil olmayandan ayırtedilebilmesi için ilave bilgiye ihtiyaç duyulur.

Toplum hayatının ahlaki ve hukuki alanında adaletin ne olduğunu tespit etmek, ekonomik ve sosyal alanda adaleti aramaya nispetle daha kolaydır. Hemen hemen bütün toplumlarda hırsızlık, saldırı, cinayet gibi fiillerin faillerinin cezalandırılması ve mağdurların ve/veya mağdur yakınlarının zararlarının tazmin edilmesi adaletin icabı olarak görülür. Fakat, kişiler veya gruplar arasında gelir, statü, refah ve mülkiyet dağılımının adaletle ilişkisi derin ve uzun tartışmaları gündeme getirir.

Adalet teorileri veya sosyal-siyasal teorilerin adaletle ilgili görüşleri işte bu alanlarda yoğunlaşır. Adalet teorileri genellikle iki ana gruba ayrılmaktadır. İlki, usuli; ikincisi, sosyal adalettir. Usuli adalet esas olarak liberal, liberal-muhafazakar ve liberteryen yazarlar; sosyal adalet ise sosyalist, komünist, sosyal demokrat ve bazen muhafazakar yazarlar tarafından müdafaa edilmektedir. Bu ayrım şu üç temel noktaya dayanmaktadır: a) Adaletin bir ferdin fiilleriyle mi yoksa toplumsal gruplar arasındaki karşılıklı konumlar ve ilişkilerle mi alakalı olduğu; b) Adaletin geriye dönük mü yoksa ileriye yönelik mi olduğu; c) Adaletin yapılar ve yapılanmayla mı yoksa kurallar ve süreçlerle mi ilgili olduğu.

Usuli adalet teorilerine göre adalet bireylerin faaliyetleriyle ilgilidir; gruplar arası ilişki ve dengelere atfedilebilecek bir değer değildir. Bir ferdin bir başka bireye muamelesinin adil olup olmadığı o davranışın muhtevasına veya sonuçlarına bakarak değil, davranışın adalet kurallarına uygun olarak yapılıp yapılmadığına bakarak belirlenebilir. Adalet geçmişteki bir adaletsizliği gidermeye yöneliktir; gelecekte yeni bir durum tesis etmeyi hedefleyemez. Bu adalet anlayışı D. Hume ve A. Smith'den F. A. Hayek ve R. Nozick'e uzanan çok güçlü bir düşünce geleneğine sahiptir.

Sosyal adalet teorileri adaleti bireylerle değil toplumsal tabakalar, gruplar veya sınıflar arasındaki ilişki ve mevkilerle bağlantılı bir değer olarak görür. Geçmişe değil, geleceğe yöneliktir; kişiler arasında geçmişte ortaya çıkmış adil olmayan bir ilişkinin tasfiyesinin yerine gruplar arasında bugün veya gelecekte adil olduğuna inanılan bir ilişkinin tesis edilmesini hedefler.

Sosyal adalet teorilerine göre adalet beşeri faaliyetlere rehberlik eden soyut kurallarla değil, sosyal grupların ulaşabildiği/sahip olduğu mali ve maddi imkanlarla bağlantılıdır. Bütün muğlaklığına ve zaaflarına rağmen sosyal adalet teorisi de Karl Marx ve John Rawls'un da içinde bulunduğu güçlü bir entellektüel geleneğe sahiptir.

adalet

Osmanlıca adalet kelimesinin Türkçe karşılığı.
Zulüm etmemek. Herkese hakkını vermek ve lâyık olduğu muâmeleyi yapmak. Mahkeme. Hak kanunlarına uygunluk. Haksızları terbiye etmek. İnsaf. Mâdelet. Dâd. Cenab-ı Hakk'ın emrini emrettiği şekilde tatbik etmek. Suçluya Allah'ın emrini icra etmek.(Adâlet iki şıktır. Biri mübet, diğeri menfidir. Müsbet ise; hak sahibine hakkını vermektir. Şu kısım adâlet; bu dünyada bedahet derecesinde ihâtası vardır. Çünkü her şeyin istidat lisaniyle ve ihtiyac-ı fıtrî lisaniyle ve ıztırar lisaniyle Fâtır-ı Zülcelâl'den istediği bütün matlubatını ve vücut ve hayatına lâzım olan bütün hukukunu mahsus mizanlarla, muayyen ölçülerle bilmüşahede veriyor. Demek adâletin şu kısmı, vücut ve hayat derecesinde kat'i vardır. İkinci kısım menfidir ki: Haksızları terbiye etmektir. Yâni, haksızların hakkını, tâzib ve tecziye ile veriyor. Şu şık ise; çendan tamamiyle şu dünyada tezahür etmiyor. Fakat, o hakikatın vücudunu ihsas edecek bir surette hadsiz işarat ve emarat vardır. Ezcümle: Kavm-i Âd ve Semud'dan tut, tâ şu zamanın mütemerrid kavimlerine kadar gelen sille-i te'dib ve tâziyâne-i ta'zib, gayet âli bir adâletin hükümran olduğunu hads-i kat'i ile gösteriyor. S.) (Bak: Fâtih Sultan Mehmed)

adalet

Türkçe adalet kelimesinin İngilizce karşılığı.
n. justice, equity, fairness, equitableness

adalet

hak ve hukuka uygunluk, doğruluk, türe. türeyi uygulayan, yerine getiren devlet örgütleri. herkese kendine uygun düşeni, kendi hakkı olanı verme.

adalet

Türkçe adalet kelimesinin Fransızca karşılığı.
justice [la], droit [le], équité [la]

adalet

Türkçe adalet kelimesinin Almanca karşılığı.
n. Gerechtigkeit, Rechtssprechung

adalet

(Arapça) Kadın ismi/Erkek ismi - 1. Hakka riayctkarlık, hak tanırlık, haklılık, doğruluk. 2. Haksızlıktan uzaklaşma. 3. Düzenli ve dengeli davranma. 4. Hakkaniyet.

İlgili konular

ahlak aristoteles aydınlanma din gelir vergisi hukuk platon sosyal adalet yargıç katma değer vergisi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

adalet Resimleri

Adalet
2 yıl önce

Adalet, en geniş bağlamda, hem adil olanın sağlanmasını hem de felsefi açıdan neyin adil olduğunun tartışmasını içerir. Adalet kavramı; etik, akılcılık...

Adalet, Ahlak, Aristoteles, Aydınlanma, Din, Gelir vergisi, Hukuk, Platon, Sosyal adalet, Yargıç, Katma değer vergisi
Uluslararası Adalet Divanı
2 yıl önce

Uluslararası Adalet Divanı, Birleşmiş Milletler'in başlıca yargı organıdır. Uluslararası Adalet Divanı'nın merkezi Hollanda'nın Lahey kentindedir. Genel...

Uluslararası Adalet Divanı, Uluslararası Adalet Divanı
Türkiye Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı
6 yıl önce

Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı'na bağlı olarak çalışan, adalet ve yargı işlerinden sorumlu olan bakanlık. Adalet Bakanlığının...
Avrupa Adalet Divanı
2 yıl önce

/ 49.62°K 6.13944°D / 49.62; 6.13944 Avrupa Birliği Adalet Divanı ya da kısaca Avrupa Adalet Divanı, AAD (İngilizce: Court of Justice of the European...
Sosyal adalet
2 yıl önce

Sosyal adalet, toplumun bir üyesi olarak kabul edilen bireylerle toplum arasındaki sosyal ilişkilerin ortaklaşa iyinin gerçekleştirilmesi amacıyla düzenlenmesine...

Sosyal adalet, ,
Adalet bakanlığı
2 yıl önce

Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti hükûmetine bağlı olarak çalışan ve yargı işlerinden sorumlu olan bakanlık. Federal Almanya Adalet Bakanlığı...

Bakanlık, Bakan, Başbakanlık, Adalet, Mahkeme, HSYK, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay
Adalet Cimcoz
6 yıl önce

Adalet Cimcoz, (d. 25 Temmuz 1910, Kilitbahir, Çanakkale - ö. 13 Mart 1970, İstanbul), Türk dublaj ustası, çevirmen, eleştirmen, yazar ve galeri sahibi...
Adalet Peşinde
2 yıl önce

Adalet Peşinde (İngilizce adı: Law Abiding Citizen), 2009 yapımlı bir gerilim filmidir. Filmin yönetmeni F. Gary Gray, yapımcısı Kurt Wimmer ve oyuncuları...