1723-1727 Osmanlı-İran Savaşı

1723 – 1727 Osmanlı-Safevi
Savaş
ı |parçası = Osmanlı-İran

Savaş

ları |resim = |başlık = |tarih = 1723 - 1727 |yer = Batı İran ve Kafkaslar |bölge = |sebep = |sonuç = Hemedan Antlaşması |coğrafi_değişiklikler = |savaşan1 = Safevi Devleti |savaşan2 = Osmanlı İmparatorluğu |savaşan3 = |komutan1 = II. Tahmasb
Nadir Han |komutan2 = III. Ahmet
Damat İbrahim Paşa |komutan3 = |güç1 = |güç2 = |güç3 = |kayıp1 = |kayıp2 = |kayıp3 = |notlar = }} 1723-1727 Osmanlı-İran
Savaş
ı, Osmanlı İmparatorluğu ile çöküş devrine girmiş olan İran'daki Safevi Devleti arasında 18. yüzyıl'da Batı İran ve Kafkaslar'da yapılmış olan bir dizi savaştır. Öncesi Lale Devri, her ne kadar bir barış devri olarak gözükmekte ise de bu devirde İran’da hüküm süren Safevi Devleti ile girilen savaşlar buna bir istisna olarak kabul edilmektedir. Özellikle Avrupa’da kaybedilen toprakların geri alınamamış olması Osmanlı Devleti’nin gözünü karışık bir durumda bulunan İran’a çevirdi. Osmanlılar’ın gözünü İran’a çevirmesinin en büyük nedenlerinden birisi de Şiiliğin bu devletin resmi ideolojisi olmasından dolayıdır. Ayrıca bu dönemde İran’daki Şah I. Hüseyin yönetimi İran’da Şii olmayanlara karşı baskı uygulamaktaydı. İran’da yaşayan Sünni Müslümanlar, Şah Hüseyin yönetiminden memnun değildiler ve Osmanlı padişahı III. Ahmet’e mektup yazarak Osmanlılardan yardım istemişlerdi. Pasarofça Antlaşmasıyla Avrupa’da kaybettiği toprakları İran ile yapacağı bir savaş ile telafi etmeyi bu dönemde iyice benimseyen Osmanlı Devleti, bu nedenle Dürri Ahmet Efendi’yi de İran’ın iç durumunu öğrenmesi için bu ülkeye gönderdi. Bu görev için İran’a giden Dürri Ahmet Efendi, İstanbul’a geri döndüğünde İran’ın karışık durumunu ve Safevi Hanedanını doğudan tehdit eden Mir Üveysoğlu Mahmud Han hakkındaki raporunu sadrazam ve padişaha sundu. Bu sırada Şirvan Han’ı Davud Han, Şiilerin ve Rusların tazyikine uğradığını belirterek Osmanlılara sığındı ve Osmanlı Devleti’nin Davud Han’ı büyük bir salahiyet ile han tayin etmesi de Rusları son derece zor bir durumda bıraktı. Hem Osmanlılar hem de Ruslar Hazar Denizi’nin batı sahillerini ele geçirmek isteyince iki taraf Kafkaslar’da karşı karşıya geldi. Fakat Rusların erken davranıp Bakü’yü işgal etmesi sonucu savaş tehlikesi atlatıldı ve bunun üzerine Osmanlılar, Şirvan Sünnilerini himaye etmek amacı ile bu sefer de İran’ın iç işlerine karıştılar. Savaş Osmanlı İmparatorluğu, bütün bu gelişmeler üzerine İran-Safevi Devleti’ne savaş açtı ve İngiltere ve Fransa’nın da araya girmesiyle bir çatışma olmadan Rusya ile aralarında anlaştılar ve Ruslarla gizli bir antlaşma yaparak Safevilerin Kafkaslar’daki topraklarını Ruslarla paylaştılar (İstanbul Antlaşması). 1723’te başlayan Osmanlı-Safevi savaşları sırasında birçok insan ya esir edildi ya da göçe zorlandı. Kuzey sınırlarından Rusya ile yaptığı antlaşmadan dolayı emin olan Osmanlı Devleti, kendinden emin bir şekilde İran üzerine yürüdü. Üç koldan bu ülkeye giren Osmanlı kuvvetleri, 1724’te Revan’ı ele geçirdikten sonra 1725’te de büyük zorluklarla Gence’yi ele geçirdiler. Bundan başka Nihavend, Nahçivan, Kirmanşah ve Hemedan gibi İran’ın önemli şehirleri de ele geçirildi. Fakat 1726’da İran Şahı I. Hüseyin’in Afganlara esir düşmesiyle ile İran’da yönetimi ele geçiren Afşar Türkmenlerinden Nadir Han, Safevi tahtına göstermelik olarak II. Tahmasb’ı çıkarttı ve şeklen de olsa Ona bağlı kaldı. Nadir Han, bu şekilde Safevilerin de desteğini kazanarak İran’da fiilen yönetimi ele geçirdikten sonra Türkmen ve Farslar’dan topladığı ordusuyla Osmanlıların üzerine yürüdü. Osmanlılar yeni Şah’ın ordusuyla Andican denilen yerde bir meydan savaşı yapmak zorunda kaldılar ve bu savaşı kaybettiler. Osmanlıların bu savaşı kaybetmesinde, İran ordularının yanında Afgan kuvvetlerinin de yer alması ve Osmanlı Ordusunda yer alan bazı Kürt aşiretlerinin savaş sırasında taraf değiştirerek Nadir Şah’ın ordusuna katılması da önemli bir etken olmuştur. Sonrası Savaş sonunda imzalanan Hemedan Antlaşması ile İran’ın nazik durumundan dolayı Osmanlılar pek fazla toprak kaybına uğramadı. Fakat bu savaşta alınan yenilgi halk arasında padişaha ve sadrazama olan güveni sarstı ve Patrona Halil İsyanı'nın çıkmasının sebeplerinden biri oldu.

Kaynaklar

Vikipedi

1723-1727 Osmanlı-İran Savaşı

Savaş

Savaş

Savaş

Kaynaklar

1723

Hemedan Antlaşması

1727

III. Ahmed

Hekimoğlu Ali Paşa

1725

1723-1727 Osmanlı-İran Savaşı