Ii. Mikhail

Kısaca: II. Mikhail ''Amoriyalı'' (Yunanca: Μιχαήλ Β, ''Mikhaēl II'')(d. yak. 770 - ö. 2 Ekim 829) 820- 2 Ekim 829 döneminde Bizans İmparatorluğu imparatoru olmuştur. Konuşmasında pürüzlü olduğu için bazen ''Kekeme'' anlamına gelen ''Traulos (Τραυλός)'' veya ''Psellos (Ψηλλος)'' veya Latince ''Psellus'' olarak da adlandırılmıştır. ...devamı ☟

II. Mikhail Amoriyalı (Yunanca: Μιχαήλ Β, Mikhaēl II)(d. yak. 770 - ö. 2 Ekim 829) 820- 2 Ekim 829 döneminde Bizans İmparatorluğu imparatoru olmuştur. Konuşmasında pürüzlü olduğu için bazen Kekeme anlamına gelen Traulos (Τραυλός) veya Psellos (Ψηλλος) veya Latince Psellus olarak da adlandırılmıştır. İmparatorluktan önceki yaşamı Mikhail yak. 770'de (şimdi Bolvadin yakınlarında bir harabe olan) Amorium şehrinde ve o zamanki Frigya bölgesinde doğmuştur.

Ailesi

Bizans'a profesyonel askerlik görevi yapmalarından dolayı devletten arazi almış olan bir Anadolu köylü ailesiydi. Mikhail'in büyükbabaları Yahudi olarak doğmuşlar ama Hristiyanlıga dönmüşlerdi. Yani Mikhail ve ailesi Kapadokyalı ve Yahudi asıllı olup athingaoi adı verilen Yahudilikten dönme özel bir mezhebe mensup Hristiyanlardı. Athingaoi mezhebi mensupları inançları temelde Hristiyan olmakla beraber birçok Yahudi inanç ve göreneklerini da uygulamakta devam etmektediyler. Anadolu'da çok sayıda Athingoi yaşamaktaydı. Genellikle Anadolu'daki Ermeni asıllılar ile Athingaoi asıllılar o dönemlerin Bizans ordusunda profesyonel askerlikte kendilerini göstermişler ve Bizans ordusunun bel kemiğini oluşturmuşlardı. Mikhail'de hayata en alt kadamede bir asker olarak katılmıştı. Ancak üstün idare ve komuta yeteneği göstermiş, Bizans ordusunun subayı olarak birçok Bizans savaşlarına katılmış ve kıdem kıdem yükselerek general rütbesine erişmişti. Bir üst rutbede general olan ve Anadolu'da bir thema yönetici/komutanı olan Bardanes Turkos'un kızı Thekla ile evlenmiştir. Bu yıllarda Mikhail'in en yakın arkadaşı ve ordu yoldaşı, Ermeni asıllı olan, fakat çok hırslı, entrikacı ve dalavereci (sonradan V. Leo Ermeni adı ile Bizans İmparatorluğunu gasp edecek olan) Leo idi. Leo'da Bardanes Turkos'un diğer bir kızı ile evlenmiş ve Mikhail ile bacanak olmuşlardı. Mikhail'in oğlunun vaftiz babalığını da Leo yapmıştı. 803 de kayın babaları Bardanes Turkos bir komplo ile İmparatorluğu eline geçirmiş olan I. Nikeforos aleyhinde isyana girişmiş ve kendi askerleri tarafından imparator olarak ilan edilmişti. Eger damadları da kendi orduları ile Bardenes'i destekleselerdi Bardenes'in Konstantinopolis'e girip imparator olarak tac giymesi çok imkan dahildeyidi. Fakat I. Nikeforos iki damadı da ikna edip kendi tarafına geçmelerine ve kayınbabalarını kendi ordusuyla yalnız bırakmalarına neden oldu. Bunun üzerine ordusu dağılan Bardenes Turkos'un isyanı başarısız kaldı. 813'de İmparator bulunan I. Mikhail Rangabe'nin Bulgar Seferinde Versinika Savaşını kaybetmesine neden olan sag kanad komutanı Leo Ermeni'nin savaş meydanından çekilmesinde ve sonradan elindeki kuvvetlerle Konstantinopolis üzerine yürümesine I. Mikhail'in açık desteği olduğu bildirmiştir. Leo İmparator olmak için alayla Kontantinopolis'te İmparatorluk Sarayı'na geldiğinde arkasında hemen Mikhail'in olduğu ve ikisinin saraya girmek için attan inerken Mikhail'in İmparator Leo'nun pelerinine bastığı hikaye edilmiştir. Mikhail arkadaşı ve karıları dolayısıyla akraba olan yeni imparator tarafından Bizans'in en prestijli imparatorluk muhafız alayına (Excubitors) komutan olarak atanmıştır. Fakat Mikhail imparator V. Leo'nun karısını (yani Mikhail'in karısının kızkardeşini) boşayıp yeni bir evlilik yapması dolayısıyla V. Leo'ya kırılmıştı. 820 yazında V. Leo arkadaşı Mikhail'in kendi aleyhinde yerici konuşmalar yaptığını duydu ve yüksek saray bürokratlarından biri olan Heksabulios ile arkadaşına özel olarak haber göndererek bu davranışından vazgeçmesini istedi. Mikhail bu ikazlara aldırmayıp arkadaşı aleyhinde konuşmalarına devam etti. Yıl sonuna doğru Heksabulios yüksek rütbeli generaller arasında bir komplo düzenlendiğini; bunun başkanının da Mikhail olduğunu öğrendi ve bu haberi imparator V. Leo'ya iletti. Mikhail ve V. Leo'nun öldürülmesi Hristiyan kutsal günlerinden olan Noel'den bir gün önce arkadaşını yanına çağıran V. Leo bir komplo hazırlayıp hazırlamadığını sordu. Delillerin çoğunluğu karşısında Mikhail öyle bir komploya elebaşlık ettiğini itiraf etmek zorunde kaldı. V. Leo arkadaşının bu ihanetine o kadar çok sinirlendi ki onun hemen sarayı ışıtan fırınlardan birine atılıp öldürülmesine emir verdi. Ancak bunu duyan İmparatoriçe Theodosia kocasına böyle bir kutsal günde en iyi arkadaşını böyle çok fena bir ölüme gönderilmesinin doğru olmayacağına ikna etti. Belki de imparator V. Leo sonradan sorgu ile komploya diğer katılanlara hakkında daha fazla bilgi alacağını düşünerek arkadaşının hemen idamını geciktirmeye karar verdi. V. Leo Mikhail'in ayaklarına kilitli pranga vurdurdu; sarayda bir küçük kilitli odaya hapsetirdi ve anahtarları da kendisi aldı. Fakat Mikhail taraftarları saray görevliler Noel sabahı Mikail'i hapsedildiği odaya girmeyi başardılar ve V. Leo'yu öldürmek için bir plan hazırladılar. Bu suikast plancıları taraftarlar silahlı olarak hemen keşiş elbiseleri giyerek çok soğuk Noel sabahı çok erkenden Ayasofya'da imparator için geleneksel şarkı söyleyen kesişler korosu içine karıştılar. İmparator sıkıca giyinik halde koroyu dinlemeye gelmişti. Koro tam şarkılarının ortasında iken Mikhail taraflıları kılıçları ile V. Leo'ya hücuma geçtiler. V. Leo'nun kendisini korumaya çalıştığı ağır gümüş istavrozu tutan kolu kesilip atıldı ve kendisi yere düşünce de kellesini kesip attılar. Böylece 820'de Noel sabahı saat 4'te V. Leo'nun imparatorluk saltanatı sona ermiş oldu. Taraflılar saraya dönerek yeni imparator olacak I. Mikhail'i taç giymek için imparatorluk taht odasına kucakta götürüp tahta oturtmak zorunda kaldılar. Çünkü Mikhail'in ayağındaki pranganın anahtarı V. Leo'nun cesedi üzerindeydi. Mikhail'e ayakları pranga ile bağlı olarak Konstantinopolos Patriği tarafından taç giydirilip imparator olması sağlandı. Ancak öğleyin bir demirci bulunup ayak prangası çıkarıldı. Bu kanlı suikasta maruz kalıp öldürülen V.Leo'nun cesedi önce bir saray tuvaletine atıldı; oradan çıkarılarak sürüklenerek Hipadrom'a götürülüp halka gösterildi. Sonra bir katıra yüklenerek eski İmparatoriçe Theodesia ve 4 oğlunun bulunduğu bir gemiye yüklendi. Bu gemi onları Adalara götürdü; fakat orada yeni fena akıbet bekliyordu. Yeni imparatorun emri ile 4 erkek çocuk, imparatorluk iddiasında bulunmamaları için, hadim edildiler. Bunlardan en genci, Theodosius, bu operasyon sırasında oldü ve babasının cesedi ile birlikte Adalarda bir manastır bahçesine gömüldü. Diğer üçü keşiş oldular ve bunlardan en büyüğü Gregori sonradan Sicilya'da Sirakuza Piskoposu oldu. İmparatorluk dönemi

Genel karakteri

Tahta çıkan II. Mikhail'in şahsi nitelikleri ülkenin merkezi olan Konstantinopolis halkı için epey alay konusu oldu. Konuşması pürüzlü idi ve bazı sözcükleri ancak birkaç tekrardan sonra bitirebildiği için ismi hep kekeme lakabı ile kullanılmakta idi. Taşralı olduğu icin ve hayatının büyuk bir kısmını taşrada geçirdiği için Bizans'ın çok incelikli ve karmaşık teşrifat kaidelerine ve göreneklerine uyamamıştı ve bu nedenle davranışları biçimsiz ve hoyrat gorulmekte idi. İyi bir eğitim almamıştı. O zamanki alaylardan birine göre II. Mikhail 6 Yunan alfabesi harfinden oluşan kendi ismini yazıncaya kadar bir başka kişinin bir kitabın tumunu okuyup bitirebilmesi mümkündü. Siyasi alayların hedefi olmakla beraber Bizanslı halk ondan korkmakdaydi. II. Mikhail'in tahta geliş komplosu çok kanlı olmuştu. Tahtı eline geçirme sebebi olarak kimse V. Leo'nun yeteneksiz, politikalarının halka zararlı, hatta putkıran fikirlere sahip olarak dinsel bakımdan uygunsuz olduğunu iddia etmesi imkansızdı. V. Leo etkin ve akilli idareci idi ve Bizans'in iç ve dış siyasetini sıkı ve güvenli bir şekilde yürütmekte idi. II. Mikhail'in tahtı eline geçirmekte güdüleri şahsi kıskançlık ve idare hırsı idi ve bunlara dayanarak bir imparatoru ve cocuklarini kanlı bir şekilde oldurmekten kaçınmamıştı.

Hanedan kurma çabası

II. Mikhail son 25 yılda Bizans imparatorluğuna 7 kişinin geldiğini; bunlardan ikisinin tahta zorla indirildiğini, ikisinin savaşta öldüğünü ve 2'sinin ise suikaste maruz kaldığını ve son 3 imparatorun hem birbirleri ile hem de kendisiyle hiç aile ilişkileri bulunmadığını iyi bilmekteydi. Onun için imparatorluğu istikrara eriştirmek ve kendi hanedanının devamını sağlamak maksadyla 821 ilkbahar sonunda 17 yaşındaki oğlu Theofilos'u ortak imparator yapıp törenle taç giydirtti ve onu Paflagonya asıllı çok güzel bir kız olan Theodora ile evlendirdi.

İslav Tomas isyanı

V. Leo yanında II. Mikhail'in Bizans ordusunda İslav Tomas veya Gaziuralı Tomas isimli diğer bir yoldaşı da bulunmaktaydı ve bu general de Leo ve Mikhail ile birlikte 803'de Bardanes Turkos'un I. Nikeforos'un aleyhine isyanına başta destek sağlamışdi. I. Nikeforos ve I. Mikhail Rangabe saltanatları dönemlerinde Abbası ülkelerinde kalmış ve V. Leo tahta geçince Bizans'a bir yüksek askeri komutanlığa atanmıştı. V. Leo döneminde merkezi hükümete hiçbir isyankar hali bulunmamıştı. Ancak II. Mikhail tahtı gasp edince onun alayhinde bir isyan çıkardı; askerleri tarafından imparator ilan edildi; hatta Arapların idaresi altında bulunan Antakya (Antıoch) Katedralinde Antıoch Patriği tarafından bir imparatorluk taç giyme töreni bile yaptırdı. Yaşı 50'yı geçkin olması ve aksak yürümesine rağmen nezaketi, inceliği ve çekiciliği II. Mikhail'in anlaşılmaz konuşması ve kabalığına tam bir tezat olmaktaydı. Abbası Halifesi Memun'dan büyük mali destek almıştı. Anadolu'da yüksek vergilerden ve yöresel devlet görevlilerin yaygın olan rüşvet yiyciliğinden fakir halkı ve tarımcıları kuratarma siyaseti uygulayacağını ve ülkenin Balkanlar kısmına ise şiddetli putkiran aleyhtarı putsever bir dinsel görüşü olduğunu yayarak halkın arasında popüler olmayı başardı. Böylece sadece Anadolu'da bulunan themalarının çoğunu (II. Mikhail'e bağlı olan Psikion ve Ermeniakaon themaları hariç) kendine çekmekle kalmayıp donanmaya bağlı kıyı themalarını da kendi tarafına çekti. 821 ilkbaharında çok karışık (Bizanslı, Arap, İranlı, Gürcü, Ermeni, Alan, Got) 80.000 kişilik bir ordu ile Anadolu içinde ilerleyip ve Bizans donanmasının büyük bir kısmının desteği ile Aralık 821'de Trakya'ya geçip Konstantinopolis'i kuşatmaya başladı. Fakat Konstantinoplois halkı II. Mikhail'i tutmakta olup kuşatmaya direndiler. O kış ve 822 ilkbaharındaki İslav Tomas'ın ordusu tarafından surlara yapılan hücumlar sonuç vermedi. Yunanistan ve Mora'dan gelen ve II. Mikhail'e destekçi olan donanma filosu Rum ateşi kullarak İslav Thomas'a bağlı olan filoyu bir deniz savaşında yenip gemilerini imha etmeyi başardı. Diğer taraftan babası Krum Han'ın yerine Bulgaristan Çarlığına gelmiş olan ve Bizans'la 30 yıllık barış ve karşılıklı yardım anlaşması yapmış olan Omurtag Han, II. Mikhail'e destek sağlamayı teklif etti. II. Mikhail'in bu desteği resmen kabul etmediği bilinmekle beraber, talan etme ve ganimet alma imkanları çok olduğunu bilen Bulgar ordusu ve Omurtag Han Mart 823'te kendi hesaplarına Trakya'dan ilerlemeye başladı ve Marmara Ereğlisi (Hereklea) yakınında bir ovada İslav Tomas'ın ordusu ile Kedüktös Savaşı ismi verilen bir savaşa girişerek isyancı orduyu yendi. Omurtag Han ve Bulgar ordusu elde ettiği ganimetlerden çok memnun olarak ülkesine geri çekildi. Bu sefer II. Mikhail yenik İslav Tomas ordusuna hücuma geçti. Mayıs başında Silivri'den Karadeniz Duruşu (Terkos) Gölüne kadar olan ve Bizans'ın ilk savunma hattını teşkil eden Anatasius surlarında Kuşkaya mevkine yakın (Diabasis) ovasında yapılan savaşta İslav Tomas ordusu bu sefer II. Mikhail ordusuna yenik düştü. İslav Tomas Lüleburgaz (Arkadopolis)'e çekildi ve bu şehir II. Mikhail'in ordusu tarafından kuşatmaya alındı. Bu kuşatma ta Ekim içlerine şehri savunan ordunun hiç yiyeceği kalmayıncaya kadar sürdü. II. Mikhail eğer teslim olurlarsa isyancı ordu mensuplarını af edeceğini bildirince Lüleburgaz teslim oldu. İslav Tomas hemen Lüleburgaz surları önünde elleri ayakları kesilerek kazığa çakıldı. Birkaç ay sonra İslav Tomas'ın üvey oğlu Anastasyus ve Anadolu'da İslav Tomas'a bağlı yüksek idareciler yakalanıp idam edilerek ve düşük rütbelerde olan destekçiler af edilerek bu isyanın kökü kazındı.

İslav Tomas isyanı

yaklaşık 1000 yıllık Bizans tarihnde en büyük ve en yaygın isyan olmuştur.Fakat bütün Anadolu ve Doğu Trakya, özellikle küçük tarımcılar, çok hasar görmüştü. Çiftini bozan birçok küçük tarımcı ve aileleri Konstantinopolis'e akın akın gelmeye başladı.

Girit ve Sicilya adalarının Arapların ellerine geçmesi

816da yorel emirlerine karsi isyan eden Araplardan bir grup Endulus'den gemileri ile atildilar ve bunlar gemileriyle 818de Misir'a gidip Iskenderiye'yi ele gecirip 6 yil orada kaldilar. Sonra Halife Memun zorla onlari Iskenderiye'den atti. Bunlar da 40 gemilik filolari ile 824'te Ebu Hafs emirligi altinda Girit adasina gittiler. Ailelerin Misir'da birakmak zorunda kalmislardi. Girit'te bulunan yerli kadinlarla birlesip Hanya (simdi ismi degistirilip Heraklion) sehrini kurdular ve oradan cikip diger 29 Girit yerleskesini ellerine gecirip butun adayi Arap ve Musluman bir ulkesi haline getirdiler. Hanya ve Girit adasinin diger sahil sehirleri butun Akdeniz ve yakin denizlerde cok taninmis Girit-Arap korsanlarinin merkezi oldu. Hanya bu korsanlarin getirdigi esirler icin pazar haline donustu. 826, 827 ve 829'da II. Mikhail uc defa Girit'e Bizans donanmasi gondererek bu adayi tekrar Bizans idaresine gecirmege tesebbus etti; fakat basarili olamadi. Girit'in tekrar Bizans idaresine gecmesi ancak 961de olmustur. 827de ise Bizans idaresi altinda olan Sicilya adasi Arap istilasina ugrayip Araplastirildi. Fakat Bu sefer Araplar adaya davet ile geldiler. Bir rahibe ile birlesip evlendigi icin gorevinden atilan Eufemius adli bir sabik Bizans amirali Kuzey Afrika'da Tunus'daki Keyruvan Emirine sigindi ve eski gorevini ve hatta ada valiligini tekrar elde etmek icin onlari Sicilya'ya davet etti. Bu daveti kabul eden Keyruvan Emiri, 14 Haziran 827'de 70-100 arasinda gemiden olusan 10.000 piyade ve 700 suvari asker tasidigi bildirilen bir Arap filosunu Sicilya'ya gonderdi. Araplar Sicilyali Hristiyanlarin sehirlerde olan direnislerini birer birer kirarak 878'de Sirakuza sehrini fethedip Sicilya'yi ellerine gecirdiler. II. Mikhail zamaninda Bizans donanmasi hem Girit hem de Sicilya'yi geri almaya calisacak kadar guclu degildi. Bunun icin II. Mikhail donanmasini basarisiz sekilde Girit'in geri almasina yoneltti ve Sicilya'yi Araplarin yonetimine birakmak zorunda kaldi.

Dinsel siyaset, yeni evlilik ve ölümü

II. Mikhail şahsen putkıran sempatileri beslemekteydi. Onun için dinsel politikasında din adamları arasında putkıran düşünce sahiplerini teşvik etti. Fakat putkıran ve putseven düşünce sahiplerinin mücadelesinin fikir mücadelesi olmasına ve birbirlerini elimine etmek için fiziksel yaklaşımlardan kaçınmalarını savunmaktaydı. Bu nedenle daha önceki putkıran düşünür imparatorlar dönemlerinde Konstantinopolis'den sürgün edilmiş olan putsevenlerin sürgünden dönmelerine izin verdi. Bunlar arasında eski Konstantinopolis Patriği Nikeforos ve eski Studion Manastırı Başkeşişi Studion da bulunuyordu. Fakat şahsi olarak putkıran düşüncelerini hiç değiştirmedi. II. Mikhail'in bu siyasetine bir istisna son saltanat yıllarında ileride ünlü bir patrik olacak I. Methios'u sürgüne göndermesidir. İmparatorice Thekla yak. 823'te öldü. İmparatorluk pozisyonunu güçlendirmek isteyen II. Mikail, eski imparatorlardan VI. Konstantin ile Amniyali Maria'nin kızı olan Eufrosine ile evlilik yaptı. Fakat bu evlilik Ortodoks kilise ve manastır çevreleri tarafından çok menfi olarak karşılandı, çünkü Eufrosine daha önce bir manastırda rahibe idi. II. Mikhail 2 Ekim 829'da öldü ve yerine 821'den beri ortak imparatorluk yapmakta olan oğlu
geçti. Değerlendirme Aslının Yahudi olup sonradan babasının dönme olup Hristiyanlığa geçmesi ve Hristiyanlar arasinda putkıran inançlara sahip olması yüzünden Bizans Helenik asıllı kilise mensupları tarafından II. Mikhail hiç sevilmemiştir. Kilise mensupları ve tarihçileri II. Mikhail'i hep bilgisiz, görgüsüz, çok fena bir eğitim görmüş bir taşra şehirlı, hatta bir köylü olarak görmüş ve göstermişlerdir. Halbuki II. Mikhail çok yetenekli bir asker, çok becerili bir idareci ve çok iyi bir devlet adamı idi. Bizans İmparatorlugu'nda nesiller boyu eksik olan bir kararlı bir dengeyi II. Mikhail getirmiştir. I. Nikeforos ve I. Mikhail dönemlerinde facialara uğramış olan Bizans'in askeri durumunu ve bünyesini yenilemeyi başarmıştır. II. Mikhail tarafından yapilan reformlar ve yeni kurulan devlet ve ordu yapıtları, torunu III. Mikhail döneminde Bizanslıların Abbasilerle giriştiği mücadelede üstünlük kazanmasına ve Bizans'ın entrikalarla dolu saray hayatının bütün değişikliklerine dayanmasına destek olmuştur. II. Mikhail'in doğrudan dogruya kendi neslinden gelen Frigya hanedanı'na üye Bizans imparatorları ve onlardan sonra gelen Makedonyalılar hanedanı imparatorları Bizans'ı 200 yıldan fazla bir zaman idare etmişler ve 9. ve 10. yüzyıllarda Bizans kültürünün ve biliminin bir Rönesans geçirmesine neden olmuşlardır. Ailesi II. Mikhail Thekla ile evlenmiş ve oğlu olmuştur: * Theofilos - II. Mikhail'i takiben Bizans imparatoru. Thekla'nın yaklaşık 823de ölümünden sonra II. Mikhail VI. Konstantin'in kızı olan Eufrosin ile evlenmiştir. Fakat bu evlilik Eufrosin'in evlenmeden önce bir rahibe olması dolayısıyla Ortodoks kilisesi ve manastırları mensuplarının aleyhtarlığı ile karşılaşmıştır. Dipnotları
Ayrıca bakınız * Bizans imparatorları * Bizans imparatorları

Dış kaynaklar

* Ostrogorsky, Georg (çev. Fikret Işıltan), (1999 5.baskı) Bizans Devleti Tarihi, Ankara:Türkiye Tarih Kurumu ISBN 975-16-0348-X (Orijinal 1.baskı:1940) * Gregory, Timothy E. (çev. Esra Ermert), (2008), Bizans Tarihi, İstanbul:Yapı Kredi Yayınları ISBN 978-975-08-1507-2 * Norwich, John Julius, (1991) Byzantium: The Apogee, Londra:Penguin ISBN 0-14-011448-3, say.30-39 * "Michael II" maddesi Kazhdan, Alexander (ed) (1991) The Oxford Dictionary of Byzantium - 3 Cilt New York: Oxford University Press . ISBN 0-19-504652-8

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.