Arap Mitolojisi

Kısaca: Arap mitolojisi, Arapların antik inançlarının bütünüdür. İslam öncesi ve İslam'ın ilk ortaya çıktığı dönemlerde, Arap yarımadasındaki Araplar aynı politeistik unsurlara sahip farklı birer mitolojik inanç yapısına sahiptiler. Özellikle Mekke ve Mekke'deki Kabe, Arap mitolojisi için merkez nokta sayılabilirdi; bugün İslam'ın ve böylece de "tek tanrı"nın sembolü haline gelmiş olan Kabe, o dönemlerdeki politeistik inançta önemli bir yer teşkil etmekteydi. ...devamı ☟

Arap mitolojisi, Arapların antik inançlarının bütünüdür. İslam öncesi ve İslam'ın ilk ortaya çıktığı dönemlerde, Arap yarımadasındaki Araplar aynı politeistik unsurlara sahip farklı birer mitolojik inanç yapısına sahiptiler. Özellikle Mekke ve Mekke'deki Kabe, Arap mitolojisi için merkez nokta sayılabilirdi; bugün İslam'ın ve böylece de "tek tanrı"nın sembolü haline gelmiş olan Kabe, o dönemlerdeki politeistik inançta önemli bir yer teşkil etmekteydi. İçinde barındırdığı putlar, ki bu İslam tarihince de doğrulanmaktadır, ve sarmalandığı cin, yarı tanrı sembolleri bunun en büyük kanıtıdır.

Tanrılar ve Etkileşimler

Arap mitolojisinde bugüne kadar ulaşmış bazı tanrı ve tanrıça isimleri vardır. Çeşitli kaynaklardan bunların doğası ve rolleri hakkında bilgi edinilebilmektedir. Bunların en tanınan ve Kur'an'da da ismi geçen üç tanesi, zaman zaman Tanrı'nın kızları olarak da anılmış olan el-Lat, el-Uzza ve el-Menat'dır. İslami kaynaklar Arap mitolojisinin temelini monoteist bir yapıdan aldığını öne sürer ve bu tanrıçalar gibi o dönemlerde tapılan çeşitli tanrı ve tanrıçaların isimlerinin kökeninin Allah sözcüğü olduğunu öne sürmektedirler. Her ne kadar Arap mitolojisinin monoteistik bir yapıdan türediğine dair kesin bilimsel kanıtlar olmasa da, Allah sözcüğünün o dönemde kullanıldığı bilinmektedir ve etimolojik açıdan bu isimlerin Allah isminden türemiş olması olasıdır.

Etkileşimler

Arap mitolojisine dair bilinen gerçeklerden biri de özellikle Mezopotamya mitolojisinden fazlasıyla etkilendiğidir. Zaten coğrafi konumları gereği herhangi bir etkileşimin olmayışı düşünülemez. Sadece Mezopotamya mitolojisi değil, dönemde çevre bölgelerde yaşayan toplulukların mitolojileri ve inançları da Arap mitolojisini büyük oranda etkilemiştir.

Sıklıkla ismi ortaya çıkan ve hakkında en çok bilgi bulunan mitolojik figürlerde bu kültürel ve bölgesel çeşitlilik ve yaygınlık aşikardır. Ayrıca, el-Lat, el-Uzza ve Menat'a Palmirliler de tapınmaktaydı. }

G. Ryckmans'a göre tanrıça el-Lat, Semud, Safai ve Lihyani kavimlerine ait kitabelerde adı geçen tanrıça İlat ile aynıdır. el-Lat'ın ismi Palmir ve Nabat kitabelerinde de geçmektedir. Güney Arabistan'da rastlanan ve el-Lat'a gönderme yapan kişi isimleri güney Arabistan'da da el-Lat'a tapıldığına dair kanıt olabilir. }

Palmirlilerin de tapındığı bir başka ortak tanrıça el-Uzza idi. Ayrıca Azizo adında tapındıkları bir tanrıları daha vardı. } Bunların dışında Suriyelilerde de Venüs'ü sembolize eden el-Uzza göğün kraliçesi olarak mevcuttu. }

Menat da Nabat kitabelerinde geçer ve Semud kavmi tarafından da bilinirdi. }

Bunların dışında adı sıkça geçen bir tanrı da Hubal veya Hubel'dir. İsminin İbranice Ha ve Ba'l`dan geldiğini düşünülmektedir. Böylece "rab, tanrı" gibi bir anlama sahip olduğu öne sürülmüştür.

Tanrıları Görevleri ve Doğaları

Arap mitolojisinde büyük bir çeşitlilik mevcuttu ve çoğu tanrının hangi nesne, kavram veya iş ile bağdaştırıldığı bugün bilinmemektedir. Arapların yüzden fazla putları olduğu} göz önüne alınırsa, büyük ihtimalle bu putların simgelediği büyük sayıda tanrılar mevcuttu. Fakat o dönemdeki Arapların ve Arap mitolojisi bağlılarının dini yaşamları hakkında fazla bilgi olmayışı, tanrılara tam olarak ne tür görev veya tanımlar atfettiklerini bilmemizi zorlaştırır. Ayrıca, var olan çeşitlilik nedeniyle birçok farklı kabile daha farklı mitolojik gruplar ve tapınımlar oluşturmuştur. Örneğin, Kinane kabilesinin Ay, Teym kabilesinin ed-deberan ve Kelb kabilesinin Şi'ra yıldızı gibi gök cisimlerine taptığı bildirilmektedir. } Farklı kabilelerin tanrılarının arasındaki bağlar ve benzerlikler veya farklı kabilelerinin birbirlerinin tanrılarına olan bakış açıları belirsizdir.

Bunların dışında tarihçilerin çoğunluğu, Arap mitolojisindeki belirgin üç tanrıça, el-Lat, el-Uzza ve Menat'ın sırasıyla Güneş, Venüs ve Hüküm tanrıçaları olduğunu söylemektedir. }

Putperestlik

Arap mitolojisi kendi içinde yoğun bir putperestlik geleneği taşımaktaydı. Birçok mitolojide olduğu gibi, putlar sembolize ettikleri tanrı veya tanrıçalar nedeniyle kutsal sayılmaktaydılar ve en önemli tapınım aracıydılar. Yukarıda bahsedildiği gibi Arapların yaklaşık yüz farklı putu olduğu bildirilmektedir. Mekke'deki Kabe'de, İslam öncesi devirde, farklı kabilelerinin tanrılarının putlarını da içeren yüzlerce put bulunduğu rivayet edilmiştir. Böylece bölgeye çeşitli amaçlarla (ticaret vb.) gelen farklı kabilelere mensup kişiler kendi kabilelerinin inandığı tanrılara, bu putlar sayesinde tapabilmekteydi. }

Cinler ve Kehanet

Arap mitolojisinde yaygın bir cin inancı vardı. Bazı hayvanların cinlerle ilgileri olduğunu düşünmekteydiler. Ayrıca gul diye adlandırdıkları dişi cinlerin varlığına inanırlardı. Haklarında ve uygulamalarında çok bir bilgi bulunmasa da topluluklarda büyücü ve kahinlerin var olduğu bilinmektedir. Bu kişilerin cinlerle ilgileri olduğuna inanıldığı için genel olarak insanlar bu kişilerden çekinirlerdi. Cinlerin bu kahinlere gizli şeyleri haber verdiği, kehanetlerde bulunduğu düşünülürdü. Bu nedenledir ki kahinler topluluk içinde sıklıkla hakem rolü üstlenirlerdi. }

Politeizm, Henoteizm ve Arap Mitolojisinde Allah

Arap mitolojisinin öğeleri belirgin biçimde günümüze ulaşamamıştır, yine de daha sonra İslam döneminde bazı kaynaklarda çok kısa ve yalınca tanımlandıkları olmuştur. Ayrıca İslam dininin kutsal kitabı Kur'an'da dönemin Araplarının inançlarına dair bazı tanımlar içermektedir. Örneğin Kur'an'da İslam öncesi Araplarının cinlere tapındığı (34/41), meleklere tapındığı (43/19) ve dişi tanrıçalara tapındıkları (4/117) geçmektedir. Arap mitolojisine dair Kur'an'da geçen en belirgin öğe belki de onların Yaratıcı sıfatı bulunan belirli bir baş tanrıya tapındıkları fakat bunun dışında, belki de bu baş tanrı ile kendileri arasında aracı olmaları için, çeşitli daha küçük tanrılara tapındıklarıdır (29/61,63; 39/3 vd.). Ayrıca tapındıkları ve putperestlik geleneğini sürdürdükleri bu tanrıların bir kısmını Allah'ın Kızları yani baş tanrının çocukları olarak gördüklerine dair ifadeler de vardır. Bu düşünceleri destekleyecek şekilde dönemden bugüne kadar ulaşan bazı şiir metinlerinde, "Allah" adıyla andıkları yüce bir Tanrı'ya dair bilgiler bulunmaktadır.} Yine de bunun daha sonraki dönemlerde Müslümanlar tarafından, politeistik tanrıların isimleri yerine metinlere geçirildiği şeklinde iddialar da mevcuttur. Genel görüş bu iddaları içinde çeşitli putların ve politeistik inançta inanılan tanrı isimlerinin yer aldığı şiir parçalarının da bugüne ulaştığı gerekçesiyle reddeder. Ayrıca İbnu'l-Kelbi'nin kaleme almış olduğu "Kitabu'l Asnam"da Arapların Allah adıyla andıkları bir tanrının yanı sıra farklı tanrılara da tapındıklarına dair bilgiler mevcuttur. Ek olarak bazıları Allah isminin Mekke'de bulunan putlardan veya politeistik tanrılardan birinin adı olabileceğini veya yüce bir tanrının isminden çok genel anlamda tanrı sözcüğü yerine kullanıldığını öne sürmüşlerdir. Sonuç olarak Arap mitolojisinin tamamen politeistik bir temel üzerine mi kurulduğu yoksa daha çok henoteistik bir temele mi sahip olduğu bilimsel anlamda belirsizdir.

Referanslar

  1. } Bu şiirlerden örnekler için Dr. Cevad 'Ali, Tarihu'l 'Arab Kable'l İslam, Bağdad, 1375/1956, VI, 297 vdd.; Prof. Dr. Toshihikô Izutsu, Kur'an'da Allah ve İnsan, Çev. Doç. Dr. Süleyman Ateş, Ankara 1975, s. 83-113 ve özellikle 103-110.
  2. } G. Ryckmans, Les Religions Arabes Préislamiques, 2. baskı, Louvain, 1951, s. 15; Prof. Dr. Neş'et Çağatay, İslam Öncesi Arap Tarihi ve Cahiliye Çağı, 3. baskı, Ankara, 1971, s. 57.
  3. } Ryckmans, a.g.e, s. 15, 21, 22.
  4. } Çağatay, a.g.e, s. 57.
  5. } İbn el Kelbi, Putlar Kitabı, n.131'de Wellhausen, Reste, s.41'den.
  6. } Ryckmans, a.g.e, s. 15-16.
  7. } Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Uluhiyyet, Kayıhan Yayınevi, 1987, s. 7.
  8. } C. 'ali, a.g.e, VI, s.316-317.
  9. } Ryckmans, a.g.e, s. 12, 15-16; Prof. Dr. H. İbrahim Hasan, Tarihu'l-İslam es-Siyasi ve'd-Dini... 7. baskı, el-Kahire, 1964, I, s.71 (Menat hakkında).
  10. } H.İbrahim Hasan, I., s.70-71; M. Şemseddin, s. 152; Maurice Gaudefroy-Demombynes, Mahomet, Paris, 1969, s.53.
  11. } Cin inancı hakkında bkz. M. Şükri el-Alusi, Büluğu'l-Ereb, II, s.360 vdd.; II, s.325-326; Çağtay, a.g.e, s.103; Gaudefroy-Demombynes, a.g.e, s.32 vdd.


Kaynakça

  • Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Uluhiyyet, Kayıhan Yayınevi, 1987, Müşriklerin inançları s. 1-8. ve Kaynakçası.
*Jeremy Black & Anthony Green, Gods, Demons and Symbols of Ancient Mesopotamia (ISBN 0292707940)


Göz At

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Asya Mitolojileri Listesi
7 yıl önce

Arap mitolojisi Bali mitolojisi Budist mitoloji Çin mitolojisi Filipin mitolojisi Anito Gabâ Kulam Hint mitolojisi Vedik mitolojisi Japon mitolojisi Şinto...

Türk Mitolojisi
3 yıl önce

kütüphanelerinde bulunmaktadır. Ege ve Anadolu Uygarlığı mitolojisi ile benzerlikler taşımaktadır. Türk mitolojisi, birçok araştırmacıya göre aynı Tengricilik'te...

Türk mitolojisi, 6. yüzyıl, Altaylılar, Asena, Asena efsanesi, Basat`ın Tepegöz`ü í–ldürmesi, Budizm, Dede Korkut hikayeleri, Dereotu, Dirse Han Oğlu Boğaç Han, Duha Koca Oğlu Deli Dumrul
Mitoloji
3 yıl önce

Yunan mitolojisi-Norveç mitolojisi Arap mitolojisi (İslam ve İslam öncesi) - İbrahimi mitoloji (Yahudilik ve Yahudilik öncesi) - Anadolu mitolojisi - Pers...

Mitoloji, Anekdot, Doğru, Efsane, Eskatoloji, Fabl, Folklor, Gerçek, J. R. R. Tolkien, Kelt dini, Kelt mitolojisi
El-Lât
6 yıl önce

bir diğer Arap mitolojisi figürü Uzza ile birlikte anılır: "Siz de gördünüz değil mi Lat ve Uzza'yı?" Bir sonraki ayette de bir diğer Arap mitoloji figürü...

El-Lİ¢t, Arabistan, Athena, Kabe, Mekke, Minerva, Mitoloji, Petra, Tanrı, Taslak, İslam
Hilal
3 yıl önce

Wadd, al-Ilah Aztec mitolojisi, Coyolxauhqui ,Metztli ,Tecciztecatl Bask mitolojis,Ilazki Kenan mitolojisi-Jarih, Nikkal Kelt mitolojisi-Góntia Lair bál Hilal...

Hilal, Astronomi, Ay (uydu), Hz.Muhammed, Müslüman, Osmanlı İmparatorluğu, Sasani İmparatorluğu, Türk Bayrağı, Osmanlı Bayrağı
Humbaba
3 yıl önce

veya Humbaba Hititler ve Hurriler'de Kupapa'dır, ki Kibele olarak Yunan ve Arap dillerine evrilmiştir. Öz olarak mitolojinin belirttiği gibi bir dev değil...

Humbaba, Annuna, Arap mitolojisi, Babil mitolojisi, Elohim (tanrılar), Enlil, Gılgamış Destanı, Kingu, Kişar, Kur (mitoloji), Mamitu
çak
3 yıl önce

de bulunur. Yakmak fiili ile de bağlantılı olması muhtemeldir. ^ Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi (Sayfa - 135) ^ Türk...

Konrul
3 yıl önce

Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) Tuğrul Feniks Simurg Züzülö Garuda Öksökö Türk mitolojisi Phoenix (mythology)...