Türkiye Türkçesi Ağızları

Türkiye Türkçesi ağızları, Hazar Denizi’nin batısında, Azerbaycan sahasının hemen batısında başlayıp Anadolu, Irak, Suriye, Balkanlar coğrafyasında konuşulan tarihi Osmanlı Türkçesinin bugünkü devamı olan Türkiye Türkçesi ağızlarıdır. Uluslararası dil bilimsel ölçülere göre her dilin konuşma biçimi, yerel farklılıkları bir ve halkın bir bölümünün kullandığı farklı bir çeşidi lekttir. Eğer lektler bir coğrafi bölgeye aitse o zaman diyalekttir ya da Türkçesi ile ağızdır. Yazı Dili Türkiye Türkçesinin genel kabul görmüş ve yazı dili olmuş ağzı, İstanbul ağzıdır. Dolayısıyla yazı dili bir

Doğu Rumeli

ağzından gelişmiştir denebilir. Bunun hikayesi de Genç Kalemlerin, Yeni Lisan makalesine dayanmaktadır. Türkiye kurulunca dil devrimi sırasında Ömer Seyfettin'in savunduğu gibi: Boğaz'da yaşayan İstanbul hanımefendilerinin konuşmalarına dayalı yazılı dil. Ağız Bölgeleri Türkiye Türkçesi, tarihi Osmanlı İmparatorluğu coğrafyasında günümüzde konuşulmaya devam eden Türk ağızları bakımından bazı gruplara ayrılır. Söz konusu gruplandırma için Anadolu ve Rumeli ağız bölgelerinden söz edilir.

Anadolu Ağız Bölgesi

}|float=}}} }|text=Ankara}} }|text=Çanakkale }} }|text=Balıkesir }} }|text=Bursa }} }|text=Yalova }} }|text=Kocaeli }} }|text=Sakarya }} }|text=Düzce }} }|text=Zonguldak }} }|text=Bolu }} }|text=Bilecik }} }|text=Eskişehir }} }|text=Kütahya }} }|text=Manisa }} }|text=İzmir }} }|text=Aydın }} }|text=Muğla }} }|text=Denizli }} }|text=Burdur }} }|text=Uşak }} }|text=Afyon }} }|text=Isparta }} }|text=Antalya }} }|text=Konya }} }|text=Mersin}} }|text=Karaman }} }|text=Aksaray }} }|text=Kırşehir }} }|text=Kırıkkale }} }|text=Çankırı }} }|text=Karabük }} }|text=Bartın }} }|text=Kastamonu }} }|text=Sinop }} }|text=Çorum }} }|text=Yozgat }} }|text=Nevşehir }} }|text=Niğde }} }|text=Adana }} }|text=Hatay }} }|text=Osmaniye }} }|text=K. Maraş }} }|text=Kayseri }} }|text=Sivas }} }|text=Tokat }} }|text=Amasya }} }|text=Samsun }} }|text=Ordu }} }|text=Giresun }} }|text=Erzincan }} }|text=Malatya }} }|text=Gaziantep }} }|text=Kilis }} }|text=Şanlıurfa }} }|text=Adıyaman }} }|text=Gümüşhane }} }|text=Trabzon }} }|text=Rize }} }|text=Bayburt }} }|text=Erzurum }} }|text=Artvin }} }|text=Ardahan }} }|text=Kars }} }|text=Ağrı }} }|text=Iğdır }} }|text=Tunceli }} }|text=Elazığ }} }|text=Diyarbakır }} }|text=Mardin }} }|text=Batman }} }|text=Siirt }} }|text=Şırnak }} }|text=Bitlis }} }|text=Bingöl }} }|text=Muş }} }|text=Van }} }|text=Hakkari}} Türkiye Türkçesinin kollarından Anadolu kolu ana ağız grupları bakımından Doğu Grubu, Kuzeydoğu Grubu ve Batı Grubu olarak üçe ayrılır. Prof. Dr. Leyla Karahan'ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması adlı çalışması Anadolu ağızları üzerine yapılmış en geniş akademik çalışmadır. Anadolu ağız bölgesi, Türkiye’nin Anadolu topraklarını içerir. :1.1. Ağrı, Malazgirt :1.2. Muş, Bitlis :1.3. Ahlat, Adilcevaz, Bulanık, Van :1.4. Diyarbakır, Urfa :1.5. Palu, Karakoçan, Bingöl, Karlıova, Siirt 2. Grup: Kars (Ardahan, Posof hariç), Erzurum, Aşkale, Ovacık, Narman, Pasinler, Horasan, Hınıs, Tekman, Karayazı, Erzincan, Tercan, Çayırlı, Kemah, Refahiye, Gümüşhane ağızları. :1.1. Vakfıkebir, Akçaabat, Tonya, Maçka, Of, Çaykara :1.2. Trabzon, Yomra, Sürmene, Araklı, Rize, Kalkandere, İkizdere, Gündoğdu, Büyükköy 2. Grup: Çayeli, Çamlıhemşin, Pazar, Ardeşen, Fındıklı ağızları :1.1. Afyonkarahisar, Eskişehir, Uşak, Nallıhan :1.2. Çanakkale, Balıkesir, Bursa, Bilecik :1.3. Aydın, Burdur, Denizli, Isparta, İzmir, Kütahya, Manisa, Muğla :1.4. Antalya 2. Grup: İzmit, Sakarya ağızları.

Batı Rumeli

kolunun özellikleri Gyula Németh’in “Bulgaristan Türk Ağızlarının Sınıflandırılması Üzerine” adlı makalesinde, 8 maddede gösterilmiştir. Sonrasında birçok çalışmada da bu madde açıklaması benimsenmiş, uygulanmıştır.

Batı Rumeli

sahasının coğrafi sınırları Bulgaristan’da Tuna’nın hemen güneyindeki Lom’dan doğuya doğru Vraça, Sofya, Samokov’dan doğuya doğru ilerleyip Köstendil’e uzanır. Ayrıca Makedonya, Arnavutluk, Bosna Hersek ve Sırbistan’da Adakale’yi uç olarak kapsar. Kosova da

Batı Rumeli

Türkçesinin içinde yer alır.

Doğu Rumeli

Batı Rumeli

’nin doğusunda kalan bütün alandır. Bulgaristan’da Lom, Vraça, Sofya, Samokov ve Köstendil şehirlerinin doğusundan itibaren ülkenin tamamı, Yunanistan, Makedonya’nın güney kesimleri ve Türkiye’nin Trakya’sı (Doğu Trakya) bu sahanın içindedir.

Özellikler

Birkaç özellik: *

Doğu Rumeli

, Deliorman ve Batı Trakya yazı diline yakındır. *

Batı Rumeli

’de (mesela Makedonya ve Kosova'da) arkaik, eski özellikler görülür: beg ‘bey’, dügün ‘düğün’, yagmur ‘yağmur’…

Türkiye Türkçesi Ağızları

Doğu Rumeli

Anadolu Ağız Bölgesi

Batı Rumeli

Batı Rumeli

Batı Rumeli

Batı Rumeli

Doğu Rumeli

Batı Rumeli

Özellikler

Doğu Rumeli

Batı Rumeli

Örnek Metinler

Temsili Şekiller

Kaynaklar

Rumeli ağızları

Anadolu ağızları

Mayasır

Baza

Kap

Horasan Türkçesi

Yazı dili

Kıbrıs Türkçesi

Türkiye Türkçesi Ağızları